Xuất hiện nhiều ở vùng núi Tây Bắc và miền Trung nước ta, Vả là giống cây được nhiều người biết tới. Loại quả này còn dễ bị nhầm lẫn với cây sung nếu không chú ý quan sát kỹ. Muốn biết thêm thông tin chi tiết về phân loại, cách chăm sóc cũng như công dụng chính của cây Vả, bạn đọc hãy theo dõi ngay bài viết này của Khu Vườn Xanh!
Đặc điểm của cây Vả
Cây vả còn được gọi với nhiều cái tên khác nhau như sung Mỹ, sung tai voi, sung lá rộng. Một tên gọi khác bằng tiếng anh của nó là Roxburgh fig. Đây là một giống cây đặc biệt khi mà hầu hết các bộ phận đều có thể sử dụng làm thuốc hoặc làm thực phẩm.
Cây vả có nguồn gốc từ dãy Himalaya thuộc miền nam Trung Quốc và một số khu vực Âu Mỹ, Việt Nam. Cây có tên khoa học là Ficus auriculata, thuộc nhóm cây thân gỗ thường mọc ở những nơi ẩm ướt, bờ sông suối hoặc vùng rừng nguyên sinh.
Đặc điểm hình thái
Ở nước ta, Vả được xét vào nhóm cây ăn quả, được trồng ở khắp các miền Bắc Trung Nam. Chúng có đặc điểm hình thái khá tương đồng với cây Sung, trong đó có:
- Phần thân: Thuộc giống cây thân gỗ, ăn quả, cây khi còn non có vỏ màu xám trắng, khi trưởng thành chuyển dần sang nâu nhạt. Đặc biệt có rất nhiều gân tròn bao quanh thân, chiều cao tự nhiên lên tới 10 – 12m.
- Phần lá: Lá vả có đặc trưng riêng biệt, phần cuống và thân lá dài, phần đầu bo góc hình trái tim, phiến lá tương đối to. Khi còn non có màu xanh nhạt chuyển dần sang xanh đậm khi lớn. Đồng thời cũng có những phần nổi trên mặt lá như cây sung.
- Phần hoa: Hoa vả thường mọc thành chùm từ phần gốc cho tới phần ngọn, màu sắc chính là màu trắng, có hình phễu. Mùa hoa nở vào tháng giêng, thường nở cùng lúc và tạo nên những chùm hoa trắng xóa, sau khoảng 1 tuần nở sẽ tàn và tạo thành quả non.
- Quả vả: So với sung ta, quả vả có kích thước to hơn tương đối, hơi bẹt. Trung bình bán kính quả sẽ dao động từ 4 – 5cm, bề ngoài quả vả có lông tơ, khi non có màu xanh và chuyển dần sang màu đỏ khi chín, loại quả này có thể dùng để ăn trực tiếp hoặc làm thành các vị thuốc trong Đông Y.
Thời gian ra trái
Thời gian ra trái của cây Vả không cố định bởi còn phụ thuộc vào chế độ chăm sóc. Nếu chăm sóc tốt thì trong khoảng 2 – 3 năm cây sẽ bắt đầu cho ra những quả đầu tiên, nếu điều kiện và khí hậu không phù hợp, cây sẽ ra trái muộn hơn thông thường. Tuổi thọ trung bình của giống cây này kéo dài đến hơn chục năm nếu có điều kiện chăm sóc thích hợp.
Cây Vả có mấy loại?
Trước đây cây Vả được chia làm 4 loại chính là vả mật, vả nếp, vả muỗi và vả tây. Hiện nay có thêm sự xuất hiện của giống vả tây mới lai tạo. Mỗi loại đều có đặc điểm riêng biệt vô cùng thú vị.
Cây vả rừng
Còn được dân gian gọi là vả muỗi, sở dĩ có tên gọi này bởi trong phần ruột của quả có chứa nhiều bọ muỗi ở bên trong. Đây cũng là đặc điểm dễ nhận biết nhất cả nó so với các loại khác. Ngọn vả muỗi có màu đỏ, phần lá nhỏ và dài, quả có vị chát.
Cây Vả nếp
Vả nếp hay còn gọi là vả Huế là giống cây được sử dụng làm thực phẩm nhiều nhất vì quả nhỏ, ăn giòn, không quá chát. Đặc điểm chính để phân biệt vả Huế chính là phần quả có nhiều lông màu xanh bao quanh, hình dáng quả bè bè, khi cắt ra phần ruột có màu phấn hồng, ít ra nhựa.
Cây Vả mật
Vả mật là một trong số các loại vả được trồng nhiều nhất hiện nay bởi ưu điểm tán lá to phù hợp làm cây bóng mát và quả có thể sử dụng làm thực phẩm. Một đặc trưng của giống vả mật chính là phần dịch nhầy giống mật ong chứa trong quả. Đặc điểm này không thể lẫn với bất cứ một loại vả nào khác. Về hình thái bên ngoài, quả vả mật có dáng thuôn hình trái lê, khi còn xanh có nhiều nhựa và quả xanh bóng, ít lông.
Cây Vả tây
Vả tây còn được gọi là sung ngọt hay cây sung Mỹ, đây là giống cây đem lại giá trị dinh dưỡng và kinh tế cao nhất. Phiến lá to, thân cao từ 3 – 10m, quả to khi xanh có màu xanh đậm khi chín có màu nâu đỏ. Phần ruột khi chín cũng có màu nâu đỏ và ăn vào sẽ cảm nhận thấy vị ngọt rất rõ.
Giá trị dinh dưỡng của quả Vả
Theo các nghiên cứu cho thấy trái Vả của nó có giá trị dinh dưỡng rất lớn. Chính vì vậy, có không ít khu vực sử dụng chúng để chế biến thành các món ăn khác nhau.
Thành phần dinh dưỡng có trong 100 gram quả vả có chứa 3,3g protein, chất béo, đường, các nhóm vitamin B, C. Ngoài ra còn có một hàm lượng lớn chất khoáng, chất xơ, vi lượng, đồng, sắt, kẽm, mangan,... Đặc biệt là các chất dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe.
Có rất nhiều người không biết cách phân biệt quả vả và quả sung bởi chúng có nét tương đồng khá giống nhau, tuy nhiên thực tế chúng lại khác nhau nếu chúng ta biết phân biệt chi tiết theo từng đặc điểm nổi bật của 2 giống cây này.
Công dụng của cây Vả
Nhờ những đặc điểm về hình thái, dinh dưỡng, cây Vả ngày nay được sử dụng với nhiều mục đích khác nhau. Trong đó có 3 công dụng chính là làm thực phẩm, tác dụng trong y học và trồng làm cây cảnh/cây bóng mát.
Dùng làm thực phẩm
Vả là một giống cây ăn quả, do đó quả vả hoàn toàn có thể sử dụng để ăn. Trên thị trường, các loại vả có giá trị kinh tế cao như vả tây còn được bày bán với mức giá rất cao từ 600.000 – 700.000 đồng/kg.
Quả vả được sử dụng để làm thực phẩm với hai cách dùng chính, khi quả xanh thường dùng để chế biến thành các món ăn. Ngược lại khi quả chín có thể trực tiếp sử dụng như một loại trái cây, có vị ngọt hương thơm. Một số món ăn được chế biến từ quả vả như muối xổi, trộn gỏi, kết hợp với sườn heo, móng giò,... Đồng thời chúng còn được thu hoạch và đem sấy khô hoặc làm thành mứt vả.
Tác dụng trong y học
Quả vả được sử dụng nhiều trong Đông y, đặc tính chính có vị chát nhưng lành tính, giúp hỗ trợ điều trị tích cực các bệnh lý khác nhau như táo bón, tim mạch, cao huyết áp, xương khớp, thoái hóa,... Đặc biệt nhờ hàm lượng chất xơ cao, ít năng lượng và giàu giá trị dinh dưỡng, quả vả được sử dụng cho những người có mục đích giảm cân. Cung cấp axit amin và hạn chế những tác động tiêu cực đối với sức khỏe.
Làm cây cảnh/cây bóng mát
Một tác dụng khác của cây vả chính là làm cây cảnh hoặc cây bóng mát. Sở hữu phần thân cây cao to, tán rộng, cây được trồng trong vườn nhà hoặc trước cửa của các gia đình, tạo ra giá trị thẩm mỹ cũng như làm cho môi trường thêm trong lành.
Ngoài ra cây còn được trồng tại những khu vực công cộng, điển hình như trường học, bệnh viện, công viên, quảng trường mang đến bóng mát cũng như không khí thoáng đãng cho các khu vực xung quanh.
Ý nghĩa trồng cây Vả trước nhà
Nhiều người tìm hiểu về giống cây này đều có một băn khoăn, liệu có nên trồng cây Vả trước nhà hay không? Trên thực tế xét trên ý nghĩa phong thủy, cây Vả biểu thị cho sự no đủ, sung túc, tạo ra năng lượng và vận khí tốt cho gia chủ. Do đó trồng cây Vả trước nhà sẽ mang lại nhiều may mắn, bình an và thịnh vượng.
Tuy nhiên, với kích thước tương đối lớn đồng thời khi trái chín sẽ rụng xuống và thu hút nhiều ruồi muỗi. Vì vậy, nếu muốn trồng loại cây này bạn nên chọn vị trí phù hợp, tránh che mất không gian quanh nhà cũng như cần thường xuyên dọn dẹp vệ sinh, cắt tỉa cành, quả.
Cách chế biến trái Vả xanh và chín?
Tùy theo mỗi vùng miền khác nhau, quả Vả được chế biến được thành nhiều món ăn, trong đó có hai cách chế biến chính được ưa chuộng nhất hiện nay:
- Quả vả xanh: Được sử dụng để chế biến các món ăn như muối, nộm, bóp gỏi hoặc kết hợp với thực phẩm khác như thịt lợn, thịt bò, móng giò. Khi chế biến bạn nên chú ý rửa thật sạch quả, cắt nhỏ và ngâm trong nước để ra hết mủ.
- Quả vả chín: Quả Vả chín lại chia thành hai cách chế biến: Cách thứ nhất là vả sấy khô, phương pháp này giúp bảo quản được trong thời gian dài cũng như hạn chế tình trạng mốc. Cách thứ hai là làm mứt vả, với phương pháp làm mứt bạn có thể sử dụng ngay hoặc bảo quản trong tủ lạnh để thời gian dùng được lâu hơn.
Cách giâm cành nhân giống cây Vả
Giâm cành hoặc chiết cành là phương pháp nhân giống cây Vả hữu hiệu với ưu điểm chính giúp cây con giữ nguyên được đặc tính di truyền từ cây mẹ. Do đó cách làm này rất được ưa thích và sử dụng rộng rãi. Các bước tiến hành giâm cành bạn tham khảo như sau:
- Bước 1: Chọn cây, bạn nên chọn những cây đã cho ra từ 3 – 5 vụ quả, những cây có năng suất cao và ổn định.
- Bước 2: Tiến hành khoanh vỏ, nên dùng dao sắc và khoanh tròn cành chiết, hai đầu cách nhau 3 – 5cm. Dùng dao cạo sạch chất nhờn và dùng giẻ lau sạch vết cắt.
- Bước 3: Chuẩn bị bó bầu bằng cách trộn đất với các loại mụn dừa, trấu hay rơm mục.
- Bước 4: Dùng bầu đất bó xung quanh cành sau đó dùng nilon quấn xung quanh. Đợi khoảng 30 – 40 ngày cho cây ra rễ sau đó cưa cành mang vào vườn ươm.
Hướng dẫn Chiết cành cây Vả - Nguồn Youtube
Ngoài phương thức giâm cành, bạn có thể thực hiện bằng hai phương pháp khác là chiết cành và giâm hạt giống, cả hai phương pháp này đều cho hiệu quả tối ưu.
Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Vả
Là giống cây có khả năng sinh trưởng ngoài tự nhiên rất tốt, chống chịu tốt với các loại sâu bệnh. Tuy nhiên trong môi trường trồng bó hẹp hoặc trồng chậu, muốn cây nhanh chóng phát triển và cho trái đều đặn, bạn cần có phương pháp trồng và chăm sóc phù hợp.
- Lựa chọn thời vụ: Cây có thể trồng quanh năm, tuy nhiên thời điểm tốt nhất vào tháng 5 – 6. Thời gian này mưa nhiều, rất phù hợp với đặc điểm sinh trưởng của cây.
- Chọn giống: Sử dụng phương pháp chiết cành, giâm cành hoặc sử dụng hạt giống để gieo. Nhưng cần đảm bảo giống cây đạt chất lượng tốt nhất cũng như có tỷ lệ phát triển cao.
- Kỹ thuật trồng: Đối với việc trồng vả bằng hạt giống, bạn nên chú ý ngâm hạt trong nước ấm trước khi đem đi gieo. Khi gieo vào các khay hạt, hãy chú ý độ ẩm thường xuyên. Sau khi cây nảy mầm và phát triển, tách cây con và mang đi trồng ở vị trí thích hợp.
- Tưới nước: Đặc tính của cây ưa những nơi ẩm ướt do đó nhu cầu nước của nó rất cao. Trong thời gian chăm sóc, bạn cần thường xuyên tưới nước, ít nhất là 1 lần/ngày. Vào mùa khô hạn cần gia tăng tần suất tưới.
- Bón phân: Chăm chỉ bón phân giúp cây phát triển và nhanh chóng ra trái, bạn hãy sử dụng các loại phân hóa học, phân chuồng hay phân hữu cơ khoảng 3 -4 tháng/lần.
- Cắt tỉa: Trong trường hợp cây phát triển quá nhanh bạn cũng cần cắt tỉa bớt những cành cây hoặc tán lá thừa ra nhất là sau mỗi vụ quả. Nên cách những cành cũ hoặc bị sâu bệnh là tốt nhất.
Cây Vả giá bao nhiêu và mua ở đâu?
Tại các nhà vườn hay trung tâm giống cây trồng, cây Vả giống có nhiều mức giá khác nhau phụ thuộc vào đơn vị cung cấp cũng như hình thức cây trồng. Trong đó có hai loại chính là hạt giống và cây giống, tùy thuộc vào nhu cầu của từng người để lựa chọn.
Giá bán tham khảo cây giống Vả tại Khu Vườn Xanh:
- Hạt vả giống có giá bán khá rẻ dao động từ 100.000 – 200.000 đồng/túi.
- Cây vả giống: Mức giá này sẽ tăng lên một chút, trong khoảng từ 150.000 – 300.000 đồng tùy loại.
Hiện nay, Khu Vườn Xanh là địa chỉ cung cấp cây vả giống nói riêng, các loại hạt giống, cây giống ăn quả, cây nông nghiệp, cây cảnh... uy tín tại Hà Nội và các tỉnh thành toàn quốc, được bà con khắp mọi miền tổ quốc tin yêu và ủng hộ. Các loại cây được phân phối tại đây đảm bảo chất lượng, công khai giá bán minh bạch, được lựa chọn tỉ mỉ, kỹ lưỡng, giúp bà con an tâm khi trồng. Hãy liên hệ ngay với Hotline 0925.2727.99 để được tư vấn cụ thể và lựa chọn được giống cây ưng ý nhất nhé.
Cây vả mang lại rất nhiều công dụng trong cuộc sống của con người, do đó nếu bạn đang phân vân không biết nên trồng loại cây nào thì đây chính là gợi ý hoàn hảo nhất. Mong rằng những thông tin mà bài viết chia sẻ có thể giúp ích cho bạn trong việc có thêm kinh nghiệm trồng và chăm sóc loài cây đặc biệt này.
