Cây Ké đầu ngựa với vẻ ngoài hoang dã và bản năng sinh trưởng mạnh mẽ, từ lâu đã trở thành một trong những dược liệu quý giá trong y học cổ truyền. Hãy cùng Khu Vườn Xanh khám phá thêm về những đặc điểm và tác dụng của cây qua các thông tin dưới đây nhé.
Thông tin cây Ké đầu ngựa
Cây Ké đầu ngựa còn được biết đến với các tên khác như Xương nhĩ, thương nhĩ tử, thương nhĩ, mac nháng (Tày), phắc ma..., thuộc vào loài Xanthium strumarium L. và họ Cúc (Asteraceae). Tên dược liệu của cây là Fructus Xanthii strumarii, là một nguồn cây dược liệu quý và có ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực y học và dân gian.
Đặc điểm hình thái
Ké đầu ngựa vốn là cây mọc hoang dại khắp bờ ruộng, khu bãi đất hoang và được ít người biết tới. Đặc điểm nhận dạng của loài cây này nổi bật với các đặc tính như:
- Thân cây: Cây thảo nhỏ, cao khoảng 2 mét, thân có rãnh khía, hình trụ, màu xanh lục, và bề mặt thân có lông cứng bám.
- Lá cây: Lá của cây mọc xen kẽ nhau, có ba cạnh và mép không đều tạo thành hình răng cưa, có khía hơi sâu, tạo thành 3-5 thùy, và lông ngắn cứng phủ ở cả hai mặt của lá. Phiến lá mang hình tam giác, có kích thước chiều dài từ 4 đến 10 cm và rộng từ 4 đến 12 cm, đặc trưng bởi một cuống dài khoảng 10 cm.
- Hoa: Cụm hoa của cây có màu xanh nhạt và thường nở ở kẽ lá hoặc đầu cành. Trên cây, có hai loại hoa cùng gốc. Phần hoa ở phía trên, nhỏ hơn, là hoa lưỡng tính, không có mào lông, hình ống. Còn phần còn lại là hoa cái, cũng không có mào lông và cánh hoa.
- Quả: Quả Ké đầu ngựa có dạng hình trứng, rộng khoảng 7mm, dài 12mm. Ở đầu quả có hai sừng nhọn, và quả còn có gai móc phủ xung quanh.
Thành phần hóa học
Trong cây Ké đầu ngựa chứa một loạt các thành phần hóa học bao gồm alcaloid, saponin, chất béo và iod. Các thành phần hoá học, dưỡng chất này tập trung vào quả là chủ yếu. Tuy nhiên, toàn bộ cây cũng có thể được sử dụng. Cả rễ và lá đều có thể phơi khô, và sau đó giã đắp lên mụn nhọt để giúp làm lành và chữa trị bệnh đau răng.
Tác dụng của Ké đầu ngựa
Ké đầu ngựa có thể được sử dụng làm Dược liệu quý, dựa trên việc chế biến thành các loại thuốc đa dạng như giúp hạ nhiệt, điều trị cảm lạnh, kích thích mồ hôi, phòng bệnh bướu cổ, giảm triệu chứng thấp khớp và tạo cảm giác an thần.
Đặc biệt, lá ké đầu ngựa của cây này có thể được ứng dụng trong việc ngăn ngừa giang mai, điều trị bệnh lao hạch. Rễ Ké đầu ngựa cũng có khả năng chữa trị một số loại ung thư, và sau khi nấu thành cao, nó còn có thể được sử dụng để làm dịu vết loét, áp xe và mụn nhọt.
Trị sỏi thận
Khả năng trị bệnh đựa nhiều người nhắc tới đó là cây Ké đầu ngựa được sử dụng trong việc chữa trị bệnh sỏi thận. Đối với phương pháp điều trị này, bạn có thể sử dụng các công thức dược liệu khác nhau, chẳng hạn như sử dụng Ké đầu ngựa kết hợp với các thảo dược khác như vòi voi, lá lốt, ngưu tất, cỏ xước, hy thiêm, thổ phục linh, cỏ nhọ nồi, và ngải cứu.
Phương pháp này có thể bao gồm việc hãm các dược liệu với nước sôi hoặc sắc lấy nước để uống, nhằm hỗ trợ giảm triệu chứng và làm giảm kích thước sỏi thận. Tuy nhiên, trước khi áp dụng bất kỳ liệu pháp nào, nên tham khảo ý kiến chuyên gia y tế hoặc bác sĩ để được tư vấn và điều trị đúng cách.
Trị bướu cổ
Ké đầu ngựa là một trong những dược liệu quý được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền Trung Quốc. Đặc biệt, nó thường được áp dụng để chế biến thành thuốc uống giúp chống lại tình trạng bướu cổ, đặc biệt là ở những vùng có tiềm tàng căn bệnh này.
Chữa viêm xoang
Trong hợp chất của quả Ké đầu ngựa tồn tại hoạt chất kháng vi khuẩn và chống virus, có khả năng bảo vệ niêm mạc mũi và giảm thiểu tổn thương. Do đó, nó có khả năng ngăn chặn sự tắc nghẽn mũi, chảy nước mũi, hắt hơi cũng như các biểu hiện khác của viêm xoang.
Theo một nghiên cứu về những người mắc bệnh viêm xoang và đã thử uống nước sắc từ quả Ké đầu ngựa, kết quả sau 2 tháng cho thấy họ cảm thấy thoải mái hơn và triệu chứng khó chịu đã giảm đáng kể.
Tác hại của cây Ké đầu ngựa
Trước khi sử dụng dược liệu Ké đầu ngựa để điều trị bệnh, bạn nên tìm kiếm ý kiến từ các bác sĩ Y Học Cổ Truyền hoặc những thầy thuốc đông y có uy tín. Điều này rất quan trọng để đảm bảo rằng không có tương tác không mong muốn nào xảy ra giữa dược liệu cây Ké đầu ngựa và các loại thuốc, thảo dược khác mà bạn đang sử dụng.
Đối với phụ nữ mang thai và đang cho con bú, không nên sử dụng các bài thuốc liên quan đến Ké đầu ngựa. Mỗi người có cơ địa khác nhau, nên hiệu quả của bài thuốc có thể khác nhau tùy theo từng trường hợp.
Do đó, khi sử dụng các bài thuốc này, cần kiên trì làm theo hướng dẫn để đạt được kết quả tốt nhất. Trong quá trình sử dụng các bài thuốc từ cây Ké đầu ngựa, nên kiêng ăn thịt lợn và thịt ngựa, vì có nguy cơ gây ra các phản ứng không mong muốn trên da đối với những người nhạy cảm.
Sản phẩm từ cây Ké đầu ngựa
Nhờ những đặc tính ưu việt, cây Ké đầu ngựa không chỉ là nguồn nguyên liệu quý cho y học cổ truyền mà còn được sử dụng để sản xuất một số sản phẩm có giá trị dược liệu. Dưới đây là một số sản phẩm phổ biến được chế biến từ cây Ké đầu ngựa:
Ké đầu ngựa tươi, khô
Bộ phận dùng chủ yếu là quả Ké đầu ngựa, sau khi thu hoạch có thể được sấy khô hoặc sử dụng tươi để làm nguyên liệu cho các bài thuốc truyền thống. Lá, trái và hạt của cây cũng được sử dụng trong các công thức dược liệu trị các bệnh khác nhau.
Cao Ké đầu ngựa
Cao Ké đầu ngựa là sản phẩm chế biến từ dược liệu Ké đầu ngựa bằng cách chiết xuất các thành phần quý của cây như hoạt chất, chất béo và các hợp chất khác. Cao Ké đầu ngựa thường được dùng trong việc chế biến thuốc và thường có tác dụng mạnh hơn so với các dạng dược liệu khác.
Cách trồng và chăm sóc cây Ké đầu ngựa
Đặc tính sinh trưởng của Ké đầu ngựa bên ngoài tự nhiên rất tốt, cây có thể sinh trưởng và phát triển mà không cần quá cầu kỳ vào yếu tố chăm sóc. Trong đó phương pháp phổ biến để trồng là gieo hạt cụ thể như sau:
- Thời gian gieo hạt: Gieo hạt Ké đầu ngựa vào đầu năm âm lịch, thường vào khoảng tháng 1 hoặc tháng 2.
- Chọn địa điểm: Tránh trồng cây ở những nơi có ngập úng hoặc nhiều sỏi đá, nơi có đất thoát nước tốt là lựa chọn tốt khi trồng.
- Gieo hạt: Làm đất nhỏ và nhổ sạch cỏ xung quanh. Đánh luống cao khoảng 20cm để tạo điều kiện cho cây phát triển tốt. Bón phân chuồng hoặc phân hữu cơ lót đáy luống. Gieo khoảng 3 hạt Ké đầu ngựa vào mỗi lỗ trồng, đảm bảo cách nhau khoảng 30 x 30 cm hoặc rộng hơn. Phủ đất lên hạt và tưới nước đều đặn để giữ ẩm đất. Cây thường nảy mầm sau khoảng 10 ngày.
- Chăm sóc cây con: Khi cây con cao khoảng 10cm, bạn có thể đem ra trồng riêng lẻ, cách nhau khoảng 20cm. Trong quá trình chăm sóc, sử dụng phân đạm để tưới cho cây khi còn nhỏ và khi cây đã đơm hoa. Vun xới đất và làm sạch cỏ xung quanh cây để đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh và tránh sâu bệnh.
- Thu hoạch: Cây Ké đầu ngựa thường sau khoảng 4 - 5 tháng sau khi gieo hạt mới cho thu quả. Chăm sóc cẩn thận và đúng kỹ thuật sẽ giúp cây phát triển mạnh mẽ và cho năng suất tốt.
Quả Ké đầu ngựa bán ở đâu và giá bao nhiêu?
Ké đầu ngựa thường được bán tại các cửa hàng thuốc đông y, cửa hàng thảo dược, chợ và các thị trường có liên quan đến các sản phẩm dược liệu và thảo mộc. Giá cả có thể thay đổi tùy theo địa điểm, chất lượng và nguồn cung cấp. Tuy nhiên, mức giá phổ biến thường thấy nhất cho sản phẩm Ké đầu ngựa giao động từ 100.000 đến 300.000 VND/kg, tùy theo kích thước và chất lượng.
Với những chia sẻ trên đây, Khu Vườn Xanh hy vọng đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về cây Ké đầu ngựa cũng như công dụng của loại dược liệu quý hiếm này. Đừng quên theo dõi những bài viết trên Website để khám phá thêm những loại cây thảo dược khác nhé!
