Cây rẻ quạt còn được gọi là cây xạ can, cây lưỡi đồng,... Loài cây này không chỉ được trồng để làm đẹp không gian vườn nhà mà còn là vị thuốc quý trong chữa ho, viêm họng, bí tiểu, tắc sữa,... Nếu bạn tò mò về đặc điểm, cách sử dụng cây Rẻ quạt để chữa bệnh thì đừng bỏ qua bài viết chi tiết của Khu Vườn Xanh dưới đây nhé!
Đặc điểm của cây Rẻ quạt
Cây rẻ quạt thuộc họ la dơn, có tên khoa học là Belamcanda chinensis (L) DC. Tên tiếng Anh của cây rẻ quạt là Iris domestica, Leopard flower hoặc Blackberry lily.
Cây có nguồn gốc ở miền Bắc Trung Quốc, Nhật Bản và được du nhập vào Việt Nam từ rất lâu. Hiện nay, cây xuất hiện ở hầu hết các tỉnh thành trên khắp đất nước ta và được trồng làm cây thảo dược trong gia đình.
Cay re quat thuộc nhóm cây thân thảo nổi bật với những đặc điểm hình thái như:
- Thân cây: có chiều cao trung bình khoảng 50cm - 1m.
- Phần lá: Lá rẻ quạt mọc thẳng với các bẹ mọc xen kẽ thành 2 hàng úp vào nhau tạo thành thân. Lá dài, hình mũi mác với các đường gân chạy dọc lá. Chiều dài trung bình của lá từ 20 - 40cm, chiều rộng của lá khoảng 1.5 - 2cm.
- Phần hoa: Hoa rẻ quạt mọc thành từng chùm, tập trung ở ngọn. Mỗi bông hoa có 3 nhị với 6 cánh màu vàng cam có các đốm đỏ trên khắp mặt cánh hoa. Sau khi hoa nở sẽ tạo quả.
- Phần quả: Quả rẻ quạt dài khoảng 2 - 2.5cm, hình trứng ôm lấy các hạt màu xanh đen.
Cây rẻ quạt có mấy loại?
Nhắc đến cây rẻ quạt, mọi người thường nghĩ đến cây thân thảo với đặc điểm ở trên. Ở Nhật Bản cũng có một loài rẻ quạt với đặc điểm thân gỗ vô cùng độc đáo. Tuy nhiên cây rẻ quạt Việt Nam (Xạ can) và cây rẻ quạt Nhật Bản là 2 loại cây khác nhau hoàn toàn.
Cây rẻ quạt Việt Nam
Cây rẻ quạt Việt Nam hay còn gọi là Xạ can, là loại cây thân thảo, thường được trồng để trang trí sân vườn và làm thuốc chữa bệnh như các đặc điểm mà Khu Vườn Xanh đã cung cấp ở trên.
Cây rẻ quạt Nhật Bản
Cây rẻ quạt Nhật Bản còn được gọi là cây bạch quả hoặc cây ngân hạnh. Loài cây này là cây thân gỗ lâu năm với chiều cao có thể lên đến 50m. Lá của cây có hình chiếc quạt xòe ra 2 phía. Điểm đặc biệt của loài cây này là vào mùa thu, lá sẽ chuyển thành màu vàng rực, tạo nên khung cảnh vô cùng đẹp mắt cho nhiều nơi tại đất nước mặt trời mọc.
Cây rẻ quạt chữa bệnh gì?
Từ xa xưa, cây rẻ quạt đã được dân gian sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Bộ phận thường được dùng làm thuốc là thân rễ. Bạn có thể dùng tươi hoặc phơi khô dùng dần đều mang lại hiệu quả.
Thành phần của cây rẻ quạt
Theo nghiên cứu, cây rẻ quạt chứa nhiều glucozit, iridium, tectoridin. Đây là các chất có tác dụng rất tốt trong điều trị đau họng, ho đờm, viêm họng, viêm amidan,...
Tác dụng của cây rẻ quạt
Theo Đông y, cây rẻ quạt có tính hàn, vị đắng, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, hóa đờm, lợi tiêu. Nhờ đó, loài dược liệu này được sử dụng trong điều trị ho khan, ho đờm, hen suyễn, viêm họng, viêm phế quản. Ngoài ra, rẻ quạt còn được dùng chữa đau răng, khó tiêu, nhuận tràng,...
Theo Tây y nghiên cứu, trong cây rẻ quạt chứa nhiều thành phần giúp ức chế tục cầu khuẩn, liên cầu. Nhờ đó, loài cây này được ứng dụng để chiết xuất thành nhiều loại thuốc điều trị viêm họng hạt, viêm thanh quản, lợi tiểu, ổn định tiêu hóa, lợi sữa,...
Cây rẻ quạt chữa ho
Chữa ho là một trong những công dụng của cây rẻ quạt, được nhiều người áp dụng. Nhờ tác dụng tiêu đờm, kháng khuẩn, loài cây này là vị thuốc trong nhiều bài thuốc chữa ho hiệu quả.
Tác dụng của cây Rẻ quạt với trẻ sơ sinh
Như đã nói ở trên, cây rẻ quạt có tác dụng long đờm, chữa ho rất tốt, đặc biệt là cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ. Sử dụng cây rẻ quạt chữa ho, viêm họng, viêm amidan cho trẻ hiệu quả bởi vị thuốc này phát huy tác dụng tốt nhất trong trường hợp trẻ bị viêm đường hô hấp trên khi chuyển mùa, thay đổi thời tiết hoặc khi trời trở lạnh.
Để chữa ho, long đờm cho trẻ, mẹ có thể dùng lá hoặc củ rẻ quạt rửa sạch, phơi khô. Sau đó, cùng khoảng 5g đem sắc nước uống và cho trẻ uống nhiều lần trong ngày. Ngoài ra, mẹ cũng có thể kết hợp rẻ quạt với 1g cam thảo, 1 - 2 củ sâm đại hành tươi, 1 - 2 lá mạch môn và sắc chung, cho trẻ uống trong ngày.
Trong trường hợp trẻ bị viêm sưng amidan, mẹ hãy lấy 10 lá rẻ quạt tươi, rửa sạch rồi giã nhuyễn cùng chút muối ăn. Sau đó, cho 100ml vào hỗn hợp vừa giã nhuyễn, trộn đều. Cho trẻ ngậm và súc họng (sau đó nhổ bỏ) dung dịch lá rẻ quạt này 2 lần/ngày sẽ thấy tình trạng viêm giảm hẳn.
Tác hại của cây Rẻ quạt
Tuy có tác dụng rất tốt cho sức khỏe nhưng trong quá trình dùng cây rẻ quạt chữa bệnh, các bạn cần lưu ý một số điều sau:
- Không dùng lâu ngày với có thể dẫn đến tiêu chảy.
- Không dùng trong trường hợp cơ thể đang bị tiêu chảy, phụ nữ mang thai, người có tạng hàn, phổi không độc, cơ thể không bị nhiệt.
- Tránh nhầm lẫn cây rẻ quạt với cây hương bài bởi thoạt nhìn thì 2 cây này rất giống nhau. Tuy nhiên, cây hương bài có độc, không tốt cho sức khỏe.
- Bảo quản rẻ quạt khô ở nơi khô ráo, thoáng mát. Không sử dụng nếu có dấu hiệu ẩm mốc, mùi bất thường.
Cách dùng cây Rẻ quạt chữa ho
Để chữa bệnh ho khan, ho có đờm, ho kéo dài bằng các bài thuốc từ cây rẻ quạt, bạn có thể áp dụng bài thuốc dưới đây:
- Chuẩn bị: 10g rẻ quạt, 10g bán hạ, 10g sinh khương, 10g tử uyển, 10g khoản đông hoa, 10g đại táo, 7g ma hoàng, 3g tế tân, 3g ngũ vị tử.
- Cách thực hiện: Đem tất cả các vị thuốc trên sắc với 3 bát nước và đun đến khi nước cô cạn còn khoảng 1 bát nước.
- Cách sử dụng: Chia nước thuốc uống 3 lần và dùng hết trong ngày.
Uống nước sắc từ cây rẻ quạt giúp chữa ho hiệu quả
Cách trồng và chăm sóc cây Rẻ quạt
Cây rẻ quạt được đánh giá là dễ sống, dễ trồng và chăm sóc. Trồng rẻ quạt từ cây con là cách trồng dễ dàng và hiệu quả nhất. Bạn hãy lưu ý các hướng dẫn trồng và chăm sóc loài cây này để trồng trong vườn nhà nhé!
- Điều kiện sống: Cây rẻ quạt có thể sống ở nơi nhiều nắng hoặc bóng râm đều được. Tuy nhiên, để cây cho ra nhiều hoa thì nên trồng cây ở nơi có nhiều ánh sáng. Cây có khả năng sinh trưởng nhanh trong nhiều điều kiện đất đai, thời tiết
- Nhân giống: Bạn có thể nhân giống cây rẻ quạt từ củ giống, gieo hạt hoặc tách cây con. Tuy nhiên, cách đơn giản và hiệu quả nhất là trồng từ cây con. Bạn chỉ cần tách cây con từ bụi cây mẹ khỏe mạnh rồi mang trồng ra nơi đất mới là được.
- Chuẩn bị đất trồng: Bạn nên chọn nơi đất tơi xốp và thoát nước tốt. Trước khi trồng nên trộn đều đất với phân chuồng ủ hoai, vỏ trấu hoặc sỉ than đều đất đầy đủ dưỡng chất, tốt cho sự phát triển của cây.
- Thời vụ trồng: Nên trồng cây rẻ quạt vào đầu mùa xuân để cây sinh trưởng tốt.
- Cách trồng: Bạn chỉ cần xới tơi đất trồng rồi đặt cây con hoặc củ rẻ quạt xuống đất, sau đó lấp đất kín cổ rễ là được. Sau khi trồng, bạn tưới đẫm nước cho cây để cây nhanh bén rễ.
- Tưới nước: Bạn chỉ nên tưới nước 1 lần/ngày, lưu ý không tưới quá nhiều bởi có thể làm úng cây.
- Ánh sáng: Nếu cây mới trồng hoặc cây con thì bạn cần che chắn khi nắng gắt nhưng cây đã trưởng thành thì không cần thiết.
- Bón phân: Bạn nên định kỳ bổ sung dưỡng chất cho cây. Nếu trồng rẻ quạt làm thuốc thì bạn nên bón phân hữu cơ, phân chuồng để đảm bảo chất lượng thuốc.
- Phòng trừ sâu bệnh: Bạn nên kiểm tra cây thường xuyên để kịp thời phát hiện sâu bệnh. Khi phát hiện sâu bệnh, nên hạn chế phun thuốc để đảm bảo an toàn cho người dùng cũng như môi trường.
- Thu hoạch: Thời điểm tốt nhất để thu hoạch củ rẻ quạt là vào cuối thu. Lưu ý, khi thu hoạch không nên lấy triệt để mà cần giữ bụi để cây phát triển tiếp.
Cây rẻ quạt giá bao nhiêu và mua ở đâu?
Hiện nay, bạn có thể mua cây rẻ quạt tại rất nhiều địa chỉ như: cửa hàng bán cây cảnh, mua online trên các mạng xã hội, sàn thương mại điện tử,... Giá của cây rẻ quạt cụ thể:
- Củ rẻ quạt tươi dao động từ 240.000 - 260.000 VNĐ/kg.
- Cây rẻ quạt khô dao động từ 350.000 – 450.000 VNĐ/kg.
- Với cây rẻ quạt giống, dao động từ 10.000 - 20.000 VNĐ/cây giống.
Lưu ý: Giá này chỉ mang tính chất tham khảo. Giá thực tế phụ thuộc vào thời điểm mua hàng.
Trên đây là thông tin chi tiết về cây rẻ quạt - cây thuốc quý chữa nhiều bệnh hiệu quả. Nếu còn thắc mắc hoặc cần tư vấn trực tiếp, bạn vui lòng để lại câu hỏi phía dưới bài viết, chuyên gia của Khu Vườn Xanh sẽ giải đáp cho bạn sớm nhất. Đừng quên nhấn Like, Share và ghé thăm Website mỗi ngày để cập nhật thêm kiến thức về các loài hoa và cây cảnh các bạn nhé.
