Phúc bồn tử trồng ở nhiều quốc gia trên thế giới, sở hữu hương vị thơm ngọt, thanh mát loại quả này nhận được sự yêu thích của người tiêu dùng trên thị trường. Tuy nhiên không phải ai cũng nắm rõ công dụng, cách sử dụng và đặc điểm của phúc bồn tử. Vì vậy bài viết dưới đây của Khu Vườn Xanh sẽ giải đáp mọi thắc mắc liên quan đến giống cây này, cùng tham khảo ngay nhé!
Phúc bồn tử là gì?
Phúc bồn tử hay còn gọi là quả mâm xôi, là giống cây được trồng nhiều ở các khu vực ôn đới hoặc cận nhiệt. Chúng còn có một số tên gọi khác như mâm xôi, đùm đùm, cơm xôi,... Tên khoa học thường dùng là Rubus alceaefolius Poir thuộc họ Rosaceae - một họ hoa hồng. Phúc bồn tử có tên tiếng anh là Raspberry, tạm dịch là quả mâm xôi hay Phúc bồn tử
Ban đầu, phúc bồn tử được trồng nhiều nhất ở khu vực Châu Âu, Bắc Á và những quốc gia có khí hậu ôn đới. Tuy nhiên không phải khu vực nào cũng có thể trồng loài cây này, tại Việt Nam khu vực có thể trồng mâm xôi chủ yếu ở Đà Lạt, Sa Pa,...
Đặc điểm cây phúc bồn tử
Phúc bồn tử sở hữu nhiều đặc điểm sinh thái nổi bật, bạn có thể căn cứ vào một số đặc trưng dưới đây để nhận biết giống cây này:
- Phần thân cây: Thân cây phúc bồn tử thuộc dạng thân gỗ, chắc khỏe, chiều cao trung bình của một cây trưởng thành có thể đạt tới hơn 2m. Ngoài vỏ có một lớp lông dày, thường có màu nâu, đồng thời có một số móc gai, móc gai này có thể leo lên các cây khác và phát triển ở trên đó.
- Lá phúc bồn tử : Lá của cây phúc bồn tử mọc theo dạng xen kẽ, lá có dạng hình bầu hơi nhọn phần đầu, cuống lá dài, phiến lá có gân nổi trên mặt. Ngoài ra phần lá cũng có một ít lông tơ mềm.
- Đặc điểm hoa: Hoa phúc bồn tử có màu trắng, mọc theo chùm, vị trí mọc thường ở phần đầu hoặc nách lá. Cánh hoa mỏng và phần nhụy có màu vàng, đường kính hoa không quá lớn, chỉ khoảng từ 1 - 1,5cm.
- Đặc điểm phần quả: Phần của của mâm xôi có dạng hình cầu hơi nhọn phần đáy, được mọc theo chùm và thụ phấn từ hoa. Sau khi hoa tàn sẽ kết quả, khi còn non chúng có màu xanh khi chín chuyển dần sang màu đỏ, đen hoặc tím tùy thuộc vào giống cây bạn trồng.
Các loại phúc bồn tử
Trên thị trường có rất nhiều giống cây phúc bồn tử khác nhau, căn cứ chính vào màu sắc của quả khi chín. Trong đó phổ biến nhất là 4 loại dưới đây:
Phúc bồn tử đỏ
Về cơ bản các đặc điểm hình thái như thân, lá, cành của phúc bồn tử đỏ không có quá nhiều điểm khác biệt so với phúc bồn tử đen. Điểm khác biệt lớn nhất đến từ phần quả, khi chín phúc bồn tử đỏ sẽ có màu đỏ tươi bắt mắt, vị ngọt thanh, chúng cũng được rất nhiều người yêu thích đồng thời thường được chọn để chế biến thành các sản phẩm đóng hộp.
Phúc bồn tử đen
Phúc bồn tử đen có những đặc điểm đặc trưng nhất của các giống cây phúc bồn tử khác như thân cây cao, mảnh, hoa và quả mọc theo chùm. Lá có dạng hình bầu, viền có răng cưa, trong quả có chứa nhiều vitamin, acid citric, vị chua ngọt hài hòa và được dùng để chế biến nhiều món ăn khác nhau.
Phúc bồn tử tươi
Phúc bồn tử tươi là dạng quả được bán trực tiếp, chưa qua các công đoạn chế biến. Loại quả này thường sử dụng để ăn tráng miệng hoặc làm thành các món ăn khác như sinh tố, mứt, nước uống hoặc ngâm đường. Phúc bồn tử tươi tại Việt Nam có mức giá tương đối cao.
Phúc bồn tử khô
Ngược lại với phúc bồn tử tươi, phúc bồn tử khô là sản phẩm đã qua sơ chế và phơi khô nhằm giúp tăng thời gian bảo quản. Người ta thường dùng phúc bồn tử khô để pha trà hoặc làm thành vị thuốc uống, giúp hỗ trợ điều trị một số bệnh lý khác nhau ở người cũng như có tác dụng tốt trong việc thanh nhiệt.
Nước phúc bồn tử
Nước cốt phúc bồn tử là một sản phẩm được sản xuất từ quả mâm xôi, dạng đóng chai và bán rất nhiều trên thị trường. Tuy nhiên nước phúc bồn tử đóng chai sẽ có ít tác dụng tốt cho cơ thể hơn so với sử dụng phúc bồn tử tươi.
Phúc bồn tử và mâm xôi
Nhiều người lầm tưởng việc phúc bồn tử và mâm xôi là hai giống cây khác nhau, trên thực tế chúng chính là một loại, chỉ khác nhau về tên gọi. Ở một số khu vực thường gọi là quả mâm xôi trong khi đó nhiều người lại thích sử dụng tên phúc bổn tử để gọi loại quả này. Tuy vậy bạn đừng nhầm rằng chúng là hai giống cây riêng biệt nhé.
Phúc bồn tử đen hay đỏ tốt hơn?
Hiện nay trên thị trường có hai loại phúc bồn tử được sử dụng nhiều nhất là phúc bồn tử đen và đỏ. Chính vì vậy nhiều người đặt ra câu hỏi loại quả nào giàu chất dinh dưỡng hơn, tốt hơn cho cơ thể và sức khỏe của con người.
Trên thực tế, việc sử dụng phúc bồn tử đen hay đỏ đều mang lại hiệu quả rất tốt cho con người, ngoài việc cung cấp các dưỡng chất thiết yếu như chất xơ, vitamin, chúng còn có tác dụng chống oxy hóa, ngăn ngừa ung thư.
Tuy nhiên, theo một số nghiên cứu quả phúc bồn tử đen có chứa chất chống oxy hóa cao hơn so với phúc bồn tử đỏ. Ngoài ra còn có axit phenolic, ellagitannin, anthocyanin,...hàm lượng cao hơn, do đó người ta thường lựa chọn phúc bồn tử đen để sử dụng hơn so với phúc bồn tử đỏ.
Quả mâm xôi có phải là quả dâu tằm?
Khi tìm hiểu về phúc bồn tử, có rất nhiều người thắc mắc về việc quả mâm xôi có phải là quả dâu tằm hay không? Về hình dáng và màu sắc, phúc bồn tử có nhiều điểm tương đồng với quả dâu tằm. Tuy nhiên giữa hai giống cây này vẫn có những điểm khác biệt nhất định.
- Khi ăn quả mâm xôi, bạn sẽ có cảm giác lạo xạo do hạt nhỏ lấm tấm có trên bề mặt quả, tuy nhiên đối với dâu tằm thì không hề có cảm giác này.
- Về hình dáng, quả dâu tằm hơi thuôn dài, có kích thước khoảng 3-4cm, ngược lại quả mâm xôi tương đối tròn, phần đuôi nhọn, kích thước trung bình khoảng 1 - 2cm.
- Dâu tằm có thể phát triển ở các điều kiện khí hậu khác nhau, mọc nhiều ở khu vực khí hậu nhiệt đới trong khi đó mâm xôi chỉ phát triển ở những khu vực khí hậu mát mẻ.
- Giá cả của quả mâm xôi cũng đắt hơn rất nhiều so với dâu tằm, có thời điểm gấp 5 - 6 lần so với giá của cây dâu tằm.
Quả phúc bồn tử ăn như thế nào?
Quả phúc bồn tử còn gọi là quả mâm xôi, mặc dù rất nổi tiếng nhưng không phải ai cũng biết cách sử dụng loại quả này như thế nào? Quả mâm xôi có hạt hay không? Có ăn trực tiếp được hay không?
- Ăn trực tiếp: Phúc bồn tử có thể sử dụng như một loại trái cây bình thường, người ta dùng nó để ăn hàng ngày vào buổi sáng hoặc sau các bữa ăn. Chúng còn được coi là một loại quả tráng miệng giàu dinh dưỡng cho con người.
- Sinh tố mâm xôi: Ngoài sử dụng trực tiếp bạn cũng có thể sử dụng mâm xôi để làm thành các loại sinh tố, kết hợp với một số loại quả khác tùy theo khẩu vị, thêm vào một chút sữa để tăng thêm hương vị cho thức uống.
- Kết hợp cùng sữa chua: Một cách sử dụng phổ biến khác của mâm xôi phải kể tới sự kết hợp hoàn hảo với sữa chua. Đây là một món ăn nhẹ phù hợp sử dụng vào bữa phụ giúp nạp thêm năng lượng.
- Làm bánh: Kết hợp mâm xôi để tạo nên một vị bánh ngon cũng là gợi ý vô cùng hoàn hảo. Bạn có thể làm bánh để sử dụng vào buổi sáng, các bữa xế thậm chí là cả bữa ăn chính đều được.
- Làm mứt: Bạn cũng có thể sử dụng mâm xôi để làm thành mứt ăn vặt hàng ngày đồng thời bảo quản được lâu hơn. Khi dùng làm mứt hãy chú ý bảo quản trong tủ lạnh để thời gian dùng kéo dài.
Phúc bồn tử có tác dụng gì?
Trong thành phần của phúc bồn tử có chứa nhiều chất dinh dưỡng, trong đó quan trọng nhất nhất là vitamin, quercetin, axit gallic, cyanidins,... Những hoạt chất này có vai trò vô cùng tốt đối với cơ thể của con người.
Tác dụng của phúc bồn tử trong Đông Y
Theo Đông Y, phúc bồn tử có vị ngọt, tác dụng dưỡng thận, thanh nhiệt tán viêm hiệu quả. Khi sử dụng sẽ kết hợp với một số vị thuốc khác hoặc với mật ong, mơ,...để mang lại công dụng chữa trị các bệnh lý hiệu quả. Tuy nhiên khi sử dụng cần phải tham khảo ý kiến của các bác sĩ để tránh gặp phải các tác dụng phụ không mong muốn.
Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Một công dụng được nhắc tới rất nhiều khi sử dụng phúc bồn tử không thể không nói tới khả năng hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường. Trong thành phần của loại quả này có chứa chất xơ, giúp kiểm soát và giảm thiểu lượng đường trong máu. Mặt khác còn bổ sung thêm nhiều dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể, giúp phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.
Ngăn ngừa ung thư
Ngoài khả năng hỗ trợ điều trị tiểu đường, phúc bồn tử cũng có thể ngăn ngừa tình trạng ung thư hiệu quả. Bởi trong thành phần của loại quả này có chứa các chất chống oxy hóa, chống viêm. Chúng hoạt động theo cơ chế phát hiện và tiêu diệt các tế bào ung thư, nhất là ung thư dạ dày, ruột và ung thư vú.
Chống lão hóa
Thành phần chống oxy hóa của phúc bồn tử còn có tác dụng chống lão hóa cho cơ thể, làm giảm phát sinh các bệnh tật. Một số bệnh lý như bệnh tim mạch, bệnh Alzheimer cũng được ngăn chặn và hạn chế tới mức tối đa. Bổ sung hàng ngày thông qua trái cây trực tiếp hoặc nước uống đều có tác dụng rất tốt.
Hỗ trợ giảm thiểu vấn đề xương khớp
Đặc tính chống viêm của phúc bồn tử mang đến công dụng hữu hiệu trong việc giảm viêm, giảm đau nhờ đó giảm thiểu các vấn đề về xương khớp, chống viêm khớp cũng như tình trạng lão hóa. Bạn cũng có thể kết hợp với nhiều loại thực phẩm khác để tăng cường hiệu quả.
Cách nhân giống cây Phúc bồn tử
Nhân giống cây phúc bồn tử gồm nhiều phương pháp khác nhau trong đó có hai cách làm được nhiều người lựa chọn nhất là giâm cành hoặc gieo hạt.
Giâm cành Phúc bồn tử
Cách làm tương đối đơn giản, bạn cần chọn những chồi non khoẻ mạnh, không có dấu hiệu sâu bệnh sau đó dùng dụng cụ tỉa để cắt các chồi non. Cho phần cành đã cắt vào dung dịch kích thích mọc rễ sau đó giâm cành vào bầu đất, khi cây ra rễ và ổn định, bạn tiên tiến hành tách bầu và có thể đem đi trồng.
Gieo hạt Phúc bồn tử
Hạt giống mâm xôi sau khi được lấy được, mang đi ngâm với nước sau đó ủ khăn ấm trong vòng 30 phút. Tiếp theo gieo hạt xuống đất và lấp một lớp đất mỏng lên trên, sau khi cây mọc rễ và phát triển khoảng 5 - 7cm, bạn có thể tiến hành tách bụi và đem đi trồng như bình thường.
Cách trồng và chăm sóc cây Phúc bồn tử trong chậu
Phúc bồn tử cần được trồng ở điều kiện khí hậu phù hợp mới có thể phát triển và cho ra quả. Chính vì vậy bạn nên chú ý một số điểm dưới đây để giúp cây sinh trưởng tốt nhất:
- Đất trồng: Chọn đất trồng phù hợp với cây là yếu tố vô cùng quan trọng, phúc bồn tử có thể phát triển mạnh mẽ nhất trên nền đất có độ pH từ 5,8 - 6,8. Đất phải đảm bảo độ tơi xốp, thoáng khí cũng như có nhiều chất dinh dưỡng.
- Chậu trồng: Chậu trồng cần đảm bảo kích thước phù hợp, thông thường đường kính của chậu cần phải từ 50cm trở lên tùy thuộc vào chiều cao của cây. Chậu cần có lỗ thoát nước để hạn chế tình trạng ngập úng, thối rễ.
- Cách trồng: Bạn có thể trồng cây bằng hạt hoặc cây giống, đối với mỗi phương pháp đều có ưu điểm riêng. Khi trồng chú ý đặt cây giống/hạt giống vào giữa chậu sau đó lấp một lớp đất mỏng lên trên bề mặt, đảm bảo kín rễ cây hoặc hạt. Sau đó thường xuyên tưới nước để cây nhanh ổn định và phát triển hơn.
- Nước tưới: Mỗi ngày bạn nên tưới nước cho phúc bồn tử ít nhất 1 lần/ngày để đảm bảo độ ẩm thích hợp, nhất là thời điểm cây chuẩn bị ra hoa. Bên cạnh đó có thể điều chỉnh tần suất dựa vào điều kiện thời tiết ở nơi bạn đang sinh sống.
- Ánh sáng và nhiệt độ: Cây ưa sống ở những khu vực có nhiệt độ thấp, khu vực ôn đới do đó nhiệt độ phù hợp nhất cho mâm xôi phát triển là khoảng 18 - 30 độ C. Mặt khác bạn cần đảm bảo cây luôn có đủ ánh sáng mặt trời để đảm bảo sự phát triển tốt nhất.
- Bón phân: Khi trồng cây, bạn nên chú ý bón phân đầy đủ, mỗi tháng nên bón 1 lần đồng thời sử dụng các loại phân hữu cơ giàu dinh dưỡng. Một số phân bón có thể sử dụng như phân bò ủ, trùn quế, NPK,...
Giá Phúc bồn tử bao nhiêu và mua ở đâu?
Hiện nay, cây Phúc bồn tử giống được cung cấp trên thị trường với các mức giá khác nhau. Trong đó mỗi đơn vị cung cấp sẽ có sự điều chỉnh giá sao cho phù hợp, bạn có thể tham khảo mức chi phí trung bình như sau:
- Hạt giống phúc bồn tử: Hạt giống phúc bồn tử có giá khoảng 60.000 - 80.000 đồng/gói.
- Cây giống phúc bồn tử: Cây giống có mức giá dao động từ 70.000 đồng/cây.
- Quả phúc bồn tử: Có mức giá từ 150.000 - 350.000 đồng/kg tùy vào từng loại.
Bạn có thể mua cây mâm xôi giống ở nhiều địa chỉ khác nhau như cửa hàng cây giống hoặc vườn ươm uy tín. Ngoài ra nếu bạn không có quá nhiều thời gian, hãy mua trên các nền tảng thương mại điện tử để chọn mua giống cây và được giao hàng tận nơi, giúp tiết kiệm thời gian và công sức một cách hữu hiệu.
Hi vọng thông qua bài viết, bạn đọc có thêm nhiều thông tin chi tiết, hữu ích về cây phúc bồn tử cũng như phương pháp chăm sóc cây phù hợp. Bên cạnh đó, nếu có bất cứ thắc mắc hoặc muốn biết thêm về những giống cây, hoa khác, đừng quên ghé thăm Khu Vườn Xanh để được cập nhất chính xác và nhanh chóng nhất nhé.
