Từ rất lâu trước đây, cây nhãn đã xuất hiện ở hầu khắp các tỉnh thành khu vực miền Bắc của Việt Nam. Với sự yêu thích và đón nhận của người tiêu dùng, ngày nay giống cây này được trồng nhiều và mang lại lợi ích kinh tế lớn. Những chia sẻ dưới đây của Khu Vườn Xanh sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan và chi tiết nhất về loại trái cây quen thuộc đối với người Việt này.
Đặc điểm của cây Nhãn
Nhãn có tên khoa học là Dimocarpus longan, đây là một loại trái cây nhiệt đới tương đối phổ biến ở các quốc gia Châu Á, nhiều người cho rằng chúng có nguồn gốc từ Trung Quốc, một số khác lại cho rằng chúng bắt nguồn từ Thái Lan.
Ngày nay, cây nhãn được trồng nhiều ở các quốc gia Đông Nam Á, Trung Quốc và cả Ấn Độ,... Ở Việt Nam, giống cây này cũng vô cùng nổi tiếng, thậm chí nhiều vùng còn trồng để xuất khẩu ra nước ngoài. Cây nhãn ở Việt Nam có một số đặc điểm nổi bật như:
- Phần thân: Nhãn là cây trồng lâu năm, thuộc giống cây thân gỗ, kích thước lớn. Chiều cao trung bình của nhãn dao động từ 15 – 20m tùy khu vực trồng. Thân chia làm nhiều cành, nhánh nhỏ, màu nâu sẫm, vỏ ngoài xù xì và có thể bong tróc thành từng mảng lớn.
- Phần rễ: Rễ cây nhãn to, dài và lan rộng, cắm sâu xuống lòng đất, phần rễ nổi lên trên mặt đất xù xì. Thông thường, rễ cây có thể cắm sâu khoảng 10 – 100cm giúp cây hút nước và các chất dinh dưỡng tốt hơn.
- Phần lá: Lá nhãn có hình mũi mác hoặc lông chim, kích thước khoảng 3 – 5cm. Khi còn non lá có màu xanh tía xen chút đỏ, khi lớn chuyển hoàn toàn sang màu xanh và cứng cáp hơn. Mỗi cành lá có khoảng 7 – 9 lá nhỏ, có gân chính và phụ hình xương cá đồng thời có phần cuống ngắn.
- Phần hoa: Hoa nhãn mọc theo chùm, bao gồm hoa đực và cái, mỗi bông hoa rất nhỏ có màu trắng. Cánh hoa mỏng bao quanh phần nhụy hoa, hoa nhãn thường mọc ở đầu cành, sau khi tàn sẽ để lại quả nhỏ.
- Phần quả: Quả nhãn cũng mọc theo chùm, khi còn non chúng có màu xanh, khi chín vỏ ngoài chuyển sang màu nâu. Tùy thuộc vào từng giống cây khác nhau mà vỏ ngoài mịn hoặc hơi sần. Bên trong có cùi mọng nước và một hạt tròn màu nâu đen, có vị ngọt thanh bắt miệng.
Các giống Nhãn ngon phổ biến
Hiện nay giống nhãn được chia thành nhiều loại khác nhau và phân loại theo kích thước, hình dáng và độ ngọt, trong đó phổ biến nhất phải kể đến những giống nhãn nổi tiếng dưới đây:
Nhãn lồng
Nhãn lồng là giống cây nổi tiếng thuộc khu vực Hưng Yên nước ta, quả nhãn có cùi dày, hạt nhỏ, vỏ mỏng. Ngoài ra còn có vị ngọt, mùi thơm, khi chín có màu vàng sậm, thường chín rộ vào tháng 8 đầu tháng 9 hàng năm. Nhãn hương chi cũng là một trong số những loại nhãn lồng nổi tiếng ở Hưng Yên.
Nhãn xuồng
Nhãn xuồng hay còn gọi là nhãn xuồng cơm vàng, được trồng nhiều ở khu vực miền Tây. Khi chín có phần cơm cơm vàng hoặc trắng đục, ăn vào sẽ thấy vị ngọt thanh ở đầu lưỡi, nhạt xuồng tương đối mọng nước và thơm.
Nhãn bắp cải
Nhãn bắp cải được trồng ở khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu, có kích thước khá lớn, khi chín chuyển sang màu nâu sậm. Phần cuống hơi lõm xuống, lớp vỏ ngoài mỏng và cơm vàng, dày giòn, mùi thơm đặc trưng.
Nhãn ido
Nhãn Ido được trồng phổ biến ở Thái Lan, quả ra to tròn đều, cơm dày và dai, hạt nhỏ, vỏ mỏng. So với nhiều giống nhãn khác, nhãn Ido không quá mọng nước, độ ngọt vừa phải không quá gắt.
Nhãn da bò, nhãn quế
Nhãn da bò còn có tên gọi khác là nhãn quế, ban đầu có nguồn gốc ở Huế sau đó nhân giống trồng ở hầu khắp các tỉnh miền Tây. Lớp vỏ ngoài có màu nâu sẫm nhu da bò, quả to, vị ngọt đậm đà và rất thơm, chùm quả to, sai.
Nhãn không hạt
Nhãn không hạt là giống cây được lai tạo để giữ lại những ưu điểm và khắc phục nhược điểm của nhãn thường. Quả của giống cây này có vỏ mỏng, quả to, không có hạt hoặc hạt có kích thước rất nhỏ, vị ngọt dịu không dễ ngấy.
Nhãn xuồng tím
Nhãn xuồng tím là giống cây đột biến từ nhãn xuồng vàng, phần vỏ ngoài của quả có màu nâu tím. Quả có kích thước vừa phải, mọc theo chùm lớn, phần cùi bên trong có màu trắng hơi nghiêng tím, vị ngọt mát vô cùng thơm ngon.
Nhãn đột biến
Nhãn đột biến bao gồm nhiều giống khác nhau, nhãn đột biến về kích thước hoặc màu sắc. Đối với kích thước, nhãn đột biến có kích thước rất lớn, đường kính có thể lên tới 5 – 7cm. Nhãn đột biến về màu sắc bao gồm các giống nhãn tím, có màu sắc nổi bật và hương vị thơm ngon.
Nhãn sầu riêng
Nhãn sầu riêng có nguồn gốc từ Indonesia, hương vị là sự kết hợp hài hòa giữa nhãn, chôm chôm và sầu riêng. Quả hơi thon dài, có màu vàng nâu, cùi dày, thơm ngọt, vỏ mỏng, hạt tương đối nhỏ. Thường ra hoa vào tháng 7 – 10 thay vì tháng 2 – 3 như các giống nhãn thông thường.
Nhãn rừng
Nhãn rừng là loại cây mọc dại, nhỏ, chúng hoàn toàn khác biệt so với những giống nhãn ăn quả thông thường. Phần lá to bản, dày hơn và không có mặt bóng như nhãn thường. Phần quả nhãn rừng thon dài mọc theo chùm khi chín có màu sạm đen, có thể ăn được, vị ngọt dịu, không chát.
Ý nghĩa cây nhãn
Nhìn chung về ý nghĩa, cây nhãn không có quá nhiều ý nghĩa về mặt phong thủy, điều này đồng nghĩa với việc chúng không mang đến điềm xấu và cũng không có gì đặc biệt tốt. Do đó bạn hoàn toàn có thể yên tâm trồng giống cây này mà không cần lo lắng đến việc ảnh hưởng tới phong thủy.
Vậy trồng cây nhãn trước nhà có tốt không? Về cơ bản trồng nhãn trước nhà không có ảnh hưởng gì tới gia chủ, tuy nhiên do nhãn là một giống cây kích thước khá lớn, vì vậy nếu trồng trước nhà có thể ảnh hưởng tới tầm nhìn và giá trị thẩm mỹ. Do đó, bạn nên cân nhắc nếu thực sự muốn trồng cây ở vị trí này.
Tác dụng của cây nhãn
Được biết đến nhiều với lợi thế là một loại cây ăn quả độc đáo mùa hè đem lại giá trị kinh tế cao. Cây nhãn còn có nhiều tác dụng khác nhau, trong đó có một số công dụng nổi bật nhất như sau:
- Cây ăn quả: Cây nhãn là một giống cây ăn quả phổ biến và cực kỳ nổi tiếng ở Việt Nam. Với hương vị ngọt thanh, nhãn còn được chế biến thành nhiều món ngon, làm phong phú thêm nền ẩm thực của nước ta.
- Tạo bóng mát: Với kích thước tương đối lớn, cây nhãn còn có khả năng tạo bóng mát cho sân vườn. Người ta thường trồng nhãn ở các khu vực công cộng như trường học, công viên hoặc ven đường để tạo thêm bóng mát cho không gian xung quanh.
- Làm gỗ: Gỗ nhãn được sử dụng rất nhiều trong việc tạo ra các sản phẩm nội thất trong nhà. Đồ dùng làm từ gỗ nhãn có độ bền cao, bóng bẩy và vô cùng tiện dụng, ngày càng có nhiều sản phẩm được làm từ loại gỗ này cung cấp trên thị trường.
Quả nhãn có tác dụng gì?
Mặc dù ăn nhãn thường xuyên nhưng không phải ai cũng biết quả nhãn có tác dụng gì. Trên thực tế, trong thành phần của loại quả này chứa rất nhiều thành phần dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe.
Lợi ích bất ngờ của quả nhãn
Khi ăn nhãn, nhiều người tò mò không biết loại quả này có tác dụng gì đặc biệt hay không. Câu trả lời là có, theo các nghiên cứu khoa học, thành phần dinh dưỡng có trong nhãn đem lại tác dụng rất tốt cho cơ thể:
- Chống oxy hóa, lão hóa và ngăn ngừa sự hình thành, phát triển của các tế bào ung thư.
- Tăng cường sức khỏe tổng quát, hệ miễn dịch và các bệnh lý liên quan đến suy yếu hệ miễn dịch.
- Tăng cường hấp thu các chất dinh dưỡng, cải thiện tuần hoàn máu và các bệnh tim mạch.
- Cải thiện thị lực một cách hiệu quả, tốt cho sức khỏe răng miệng.
- Là nguồn cung cấp vitamin C, Kali dồi dào cho con người.
Giá trị dinh dưỡng của quả nhãn
Nhãn rất giàu giá trị dinh dưỡng, theo báo cáo nghiên cứu khoa học, trong thành phần của quả nhãn có chứa: Carbohydrate, chất xơ, chất béo, đạm, vitamin nhóm C, B1, B2, B3. Các khoáng chất thiết yếu như đồng, kali, phốt pho, sắt, kẽm, canxi,…các nhóm chất chống oxy hóa.
Ăn nhãn có nóng không?
Theo Đông y, nhãn là loại quả có vị ngọt, tính ấm, do đó khi ăn nhãn có thể gây ra tình trạng nóng trong. Theo dân gian, ăn nhãn nóng vì vậy thường dẫn đến các tình trạng như nổi mụn, mẩn ngứa. Tính nóng của nhãn được sử dụng trong một số bài thuốc để giúp cân bằng tính lạnh của vị thuốc khác, giúp tạo ra hiệu quả điều trị bệnh.
Quả nhãn ăn có tốt không?
Quả nhãn có nhiều tác dụng tốt cho cơ thể vậy ăn nhiều nhãn có tốt không? Theo khuyến cáo của các chuyên gia, mỗi ngày chỉ nên ăn tối đa 150 – 300 gram nhãn. Đặc biệt là đối với những người tiểu đường, béo phì thì nên hạn chế ăn các loại quả ngọt. Nếu ăn quá nhiều sẽ gây ra tình trạng nóng trong, nổi mụn, và dễ tăng lượng đường trong máu đối với những người mắc đái tháo đường.
Món ăn ngon từ quả nhãn
Ngoài việc sử dụng trực tiếp, nhãn còn có thể chế biến thành nhiều món ngon khác nhau. Một số món ăn nổi bật được làm từ nhãn như:
- Kem nhãn: Nhãn được dùng làm kem để trong tủ lạnh giúp giải nhiệt mùa hè một cách hiệu quả. Bạn cũng có thể kết hợp thêm với một số loại quả khác để tăng thêm hương vị.
- Thạch rau câu nhãn tươi: Nhãn tươi kết hợp với bột làm thạch tạo nên món thạch nhãn tươi vừa ngọt vừa mát. Món ăn này phù hợp với cả trẻ nhỏ, người lớn và người già.
- Chè hạt sen long nhãn: Hạt sen kết hợp với nhãn tạo nên món chè thanh mát, kết hợp với chút đá xay sẽ là món tráng miệng vô cùng hoàn hảo lại có giá trị dinh dưỡng rất cao.
Các vùng trồng Nhãn ở Việt Nam
Ở nước ta, nhãn được trồng ở hầu khắp các khu vực, với tổng diện tích lên tới 80.000 ha, sản lượng hàng năm đạt hơn 700.000 tấn. Vùng trồng nhãn ở Việt Nam nổi bật nhất phải kể tới khu vực Hưng Yên với đặc sản nhãn lồng. Ngoài ra ở khu vực Đồng Bằng Sông Cửu Long cũng là vùng trồng nhãn trọng điểm được chú ý đầu tư và khai thác để xuất khẩu.
Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây nhãn nhanh ra quả
Để trồng nhãn đạt năng suất cao, bạn cần có quá trình chăm sóc phù hợp, đặc biệt là những yếu tố liên quan đến nước tưới, bón phân, làm cỏ. Tham khảo hướng dẫn dưới đây để biết thêm chi tiết.
- Đất trồng: Cây nhãn cần trồng ở trên một nền đất tốt, do đó bạn nên chọn những loại đất có khả năng thoát nước tốt, tầng đất dày, độ tơi xố cao. Trước khi trồng nên trộn thêm các loại phân để tăng chất dinh dưỡng cũng như tạo điều kiện cho cây phát triển.
- Thời vụ trồng: Có hai thời điểm thích hợp nhất cho việc trồng cây nhãn, đó là mùa xuân hoặc mùa thu. Đây là khoảng thời gian có khí hậu tương đối thuận lợi cho việc phát triển của cây con, có mưa nhẹ và không bị nắng gắt.
- Trồng cây: Khi trồng nhãn bạn cần đào hố sâu khoảng 25cm, sau đó tháo bầu cây giống và đặt cây vào giữa hố. Tiếp theo dùng đất lấp kín phần rễ, lấy tay ấn nhẹ đất xuống để giúp cố định thân cây. Sau đó tưới nước thường xuyên để cây nhanh chóng phát triển.
- Tưới nước: Tùy thuộc vào từng khu vực để cân đối tần suất tưới nước phù hợp. Giai đoạn mới trồng bạn nên tưới cây ít nhất 1 lần/ngày sau đó dần giãn tỉ lệ sau khi cây đã ổn định và phát triển.
- Bón phân: Cây nhãn cần lượng phân bón phù hợp để có thể cung cấp đủ chất dinh dưỡng, cho sản lượng cao, khoảng 2 - 3 tháng bạn nên bón phân một lần. Mỗi lần bón dùng từ 40 - 50 kg phân chuồng kết hợp với một số loại phân khác như đạm, ure, lân, kali. Bón vừa đủ không quá nhiều để tránh tình trạng sót phân.
- Làm cỏ: Xung quanh các gốc nhãn sẽ có khá nhiều cỏ, do đó mỗi tháng cần làm cỏ một lần xung quanh các gốc cây. Việc này vừa giúp cây hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn vừa hạn chế được tình trạng sâu bệnh.
- Sâu bệnh: Sâu bệnh thường xuyên gặp nhất ở cây nhãn là bọ xít và sâu hoa. Bạn nên dùng một số loại thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật theo đúng liều lượng quy định để giảm thiểu tối đa sâu bệnh.
Giá nhãn hôm nay bao nhiêu và mua ở đâu?
Tùy vào từng giống nhãn khác nhau mà mức giá của loại quả này cũng sẽ có sự khác biệt. Nhãn càng hiếm, giá càng cao đồng thời cũng rất khó mua, hiện nay mức giá của quả nhãn trên thị trường có thể tham khảo như sau:
- Nhãn lồng: Mức giá trung bình dao động từ 50.000 – 80.000 đồng/kg.
- Nhãn không hạt: Mức giá trung bình từ 100.000 – 120.000 đồng/kg.
- Nhãn xuồng tím: Mức giá dao động từ 150.000 – 200.000 đồng/kg.
- Nhãn sấy: Mức giá trung bình khoảng 150.000 đồng/kg.
- Cây nhãn giống: Mức giá dao động từ 30.000 đồng/cây.
Bạn có thể mua nhãn giống ở các vườn ươm, cửa hàng cây giống. Đối với các loại quả nhãn, bạn nên mua ở chợ dân sinh, chợ đầu mối hoặc các siêu thị, cửa hàng tiện lợi, cửa hàng hoa quả. Ngoài ra có thể tham khảo thêm trên các sàn thương mại điện tử, đây cũng là một địa chỉ mua hàng được rất nhiều khách hàng ưu tiên lựa chọn hiện nay.
Cây nhãn được coi là một trong những giống cây phổ biến mà hầu như không một người dân Việt Nam nào không biết tới. Hy vọng những thông tin có trong bài viết của Khu Vườn Xanh đã đem lại cho bạn đọc kiến thức hữu ích để hiểu hơn về loại quả thơm ngon, độc đáo này.
