Với hương thơm đặc trưng và các thành phần dược liệu quý giá, cây Hương nhu đã được sử dụng từ lâu trong y học truyền thống và là dược liệu làm đẹp. Hương nhu đem lại không chỉ sự tinh tế về mặt thẩm mỹ mà còn mang lại lợi ích cho sức khỏe và tinh thần của con người. Để hiểu rõ hơn về loại cây É tía này, mời bạn đọc cùng Khu Vườn Xanh khám phá thêm trong bài viết dưới đây!
Cây hương nhu là cây gì?
Cây Hương nhu còn được biết đến với các tên gọi khác như é rừng, mậu dược, sơn ông, hương thái. Cây có tên khoa học là Ocimum gratissimum. Chúng thích nơi có đất khô thoáng, ánh sáng mạnh và khả năng thoát nước tốt. Thời điểm thu hoạch tối ưu để chiết xuất tinh dầu là khi cây có 3 cành hoặc khoảng 75% số cành đang trong giai đoạn ra hoa.
Ở miền Bắc Việt Nam, có thể thu hoạch từ 2 đến 3 lần trong một năm, trong khi ở miền Nam thì có thể thu hoạch từ 4 đến 5 lần trong một năm. Cây hương nhu ở Việt Nam có thể cho năng suất trong khoảng 5 đến 10 năm.
Đặc điểm của cây hương nhu
Cây hương nhu hay cây é tía, là một loại cây thân gỗ thuộc họ Đại kích (Lauraceae), có tên khoa học là (Ocimum tenuiflorum) và có nguồn gốc từ khu vực Đông Nam Á.
Cay Huong nhu có nhiều đặc điểm hình thái nổi bật như:
- Cây é rừng, một loại cây thuốc quý, có hình dạng như một cây thảo cao từ 1 đến 2 mét, sống lâu năm.
- Thân cây có hình vuông, phần gốc hóa gỗ, được phủ lông. Khi cây còn nhỏ thân cây có 4 cạnh màu nâu tía và 4 mặt màu xanh nhạt, nhưng khi già, thân chuyển sang màu nâu.
- Lá cây mọc đối xứng hình chữ thập, có cuống dài. Phiến lá hình mũi mác thuôn, mép có răng cưa và có nhiều lông ở cả hai mặt, mặt trên có màu xanh thẫm hơn mặt dưới.
- Hoa cây hương nhu mọc thành cụm hình xim ở nách lá, sau đó co lại thành xim đơn. Hoa không đều nhau, có tràng hoa màu trắng chia thành 2 môi và nhụy.
- Quả của cây có bế tư và được bao bọc bởi đài hoa. Toàn cây có một mùi thơm dễ chịu.
Cây hương nhu có mấy loại?
Hương nhu trắng
Còn được gọi với tên gọi khác là cây É lá lớn. Hương nhu trắng có thân và cành hình vuông, được phủ lông. Lá mọc đối xứng chữ thập, có hình dạng hình trứng nhọn, mặt trên có màu lục xám và mặt dưới có màu lục nhạt. Cả hai mặt của lá đều có lông ngắn và mịn, mép lá có răng cưa và gân lá hình lông chim, đồng thời có cuống dài. Hoa nhỏ màu nâu, mọc thành cụm xim co lại và thường rụng, chỉ còn lại đài hoa. Toàn cây mang một mùi thơm dễ chịu.
Hương nhu tía
Thân của hương nhu có hình dạng vuông, chia thành các đoạn dài khoảng 40cm. Mặt ngoài của thân có màu từ nâu nhạt đến nâu tím, có nhiều nếp nhăn dọc và được phủ lông mịn. Lá mọc đối xứng, có cấu trúc khô giòn và nhăn nheo, có hình dạng hình trứng nhọn, có cuống dài. Mép lá có răng cưa, gân lá hình lông chim, mặt trên có màu nâu và mặt dưới có màu nâu nhạt, cả hai mặt đều có lớp lông ngắn. Hoa của cây có màu nâu nhạt, hình dạng giống môi và mọc thành cụm xim co lại.
Hương nhu xanh
Hương nhu xanh là loại hương nhu thường thấy, cũng là tên gọi khác của é rừng, nhu tía, là loài cây mọc dại với sức sống mạnh mẽ. Cây có hình dạng như một cây thảo cao từ 1 đến 2 mét, sống lâu năm. Thân cây có hình vuông, phần gốc hóa gỗ, được phủ lông.
Tác dụng của cây Hương nhu
Điều trị rối loạn hô hấp
Chiết xuất từ nước lá hương nhu đã được chứng minh có tác dụng đối phó với các dấu hiệu viêm trong hệ hô hấp, bao gồm các yếu tố như interleukins, protein kinase và bạch cầu/bạch cầu ái toan. Các nghiên cứu thực hiện đã khẳng định khả năng này. Do đó, chất chiết xuất từ lá hương nhu có thể được sử dụng để hỗ trợ các vấn đề liên quan đến hệ hô hấp.
Thúc đẩy vệ sinh răng miệng
Sản phẩm chiết xuất từ thân lá hương nhu được sử dụng trong việc thúc đẩy vệ sinh răng miệng. Thân lá của loại cây này có khả năng tiêu diệt các vi khuẩn có trong miệng và giúp ngăn chặn sự hình thành các vấn đề hôi miệng.
Đồng thời, sản phẩm này cũng có tác dụng ngăn ngừa sự phát triển của sâu răng. Trà hương nhu, được chế biến từ lá cây, có thể được sử dụng như một loại thuốc bổ hoặc dung dịch súc miệng để điều trị viêm họng và các vấn đề liên quan đến răng miệng.
Bổ sung Vitamin A bảo vệ mắt
Lá hương nhu có tác dụng bảo vệ mắt và bổ sung vitamin A cho cơ thể. Vitamin A trong lá hương nhu giúp cải thiện thị lực, đặc biệt là trong việc nhìn xa và nhìn màu sắc.
Cải thiện chức năng tim
Lá hương nhu có thể có lợi cho chức năng tim mạch và sức khỏe động mạch. Điều này là do lá hương nhu chứa các chất như canxi và magiê, giúp giảm mức cholesterol xấu (LDL) và cải thiện lưu thông máu.
Cholesterol LDL là một yếu tố góp phần vào sự hình thành mảng bám trên thành động mạch và có thể dẫn đến các vấn đề tim mạch ở người lớn. Việc tiêu thụ lá hương nhu có thể giúp giảm nguy cơ này và hỗ trợ sức khỏe tim mạch.
Hỗ trợ tiêu hóa
Lá hương nhu được cho là có khả năng hỗ trợ tiêu hóa và giảm các triệu chứng khó chịu liên quan đến dạ dày và ruột. Lá hương nhu có thể giúp giảm đầy hơi và khó tiêu, đồng thời khả năng làm dịu dạ dày và tăng cường chức năng tiêu hóa.
Ngoài ra, uống trà lá hương nhu cũng có thể giúp giảm triệu chứng ợ chua và hỗ trợ quá trình tiêu hóa tổng thể. Trà lá hương nhu có tác dụng làm dịu niêm mạc dạ dày và thúc đẩy quá trình tiêu hóa, giúp cải thiện sự thoải mái sau khi ăn.
Giảm lượng đường trong máu
Lá hương nhu được cho là có khả năng giảm lượng đường trong máu và bảo vệ tuyến tụy sản xuất insulin khỏi tổn thương. Một nghiên cứu trên chuột đã chỉ ra rằng lá hương nhu có tác dụng giảm đường trong máu hiệu quả.
Nghiên cứu ngẫu nhiên khác đã chứng minh rằng việc tiêu thụ lá hương nhu có thể làm giảm lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh đái tháo đường không phụ thuộc vào insulin (NID). Điều này cho thấy tiềm năng của lá hương nhu trong việc hỗ trợ kiểm soát đường huyết và bệnh đái tháo đường.
Cây hương nhu có phải là cây Húng quế?
Có thể rất nhiều bạn nhầm hai loại cây này với nhau. Thực tế cây Hương nhu không phải là cây Húng quế. Mặc dù hai loại cây này có đặc điểm hình thái tương đồng nhau, như thân hình vuông và hương thơm giống nhau
Theo các tài liệu và thông tin, Hương nhu và Húng quế là hai loại cây khác nhau. Dù vậy, cả hai loại cây đều được sử dụng làm gia vị trong ẩm thực và có công dụng điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Do sự tương đồng về hình dáng và sử dụng, nhiều người có thể nhầm lẫn giữa hai loại cây này.
Bên cạnh thắc mắc cây hương nhu có phải là cây húng quế không, nhiều người còn nhầm lẫn giữa húng quế và tía tô. Thực tế, cây hương nhu không phải là cây tía tô. Hai loại cây này khác nhau về hình dáng và thuộc các họ cây khác nhau. Mặc dù có thể có những sự tương đồng về mùi hương và một số đặc điểm hình thái, nhưng cây hương nhu và cây tía tô là hai loại cây riêng biệt.
Cách sử dụng cây hương nhu
Cây hương nhu có rất nhiều tác dụng chữa bệnh đặc biệt hiệu quả, là thuốc không thể thiếu trong các hiệu thuốc Đông y. Dưới đây là một số bài thuốc sử dụng từ cây Hương nhu
Điều trị tiêu chảy và đau bụng
- Sắc 12 gam lá tía tô (gồm lá và cành), 12 gam lá hương nhu tía, 9 gam mộc qua với 3 bát nước.
- Khi thuốc còn khoảng 1 bát, uống sau bữa sáng. Chia thành 2 hoặc 3 lần trong ngày.
Giảm cảm sốt và đau đầu
- Lấy 1 nắm hương nhu tía, giã nát và vắt chỉ lấy nước cốt.
- Cho thêm ít nước ấm vào cốc nước cốt hương nhu tía để uống.
- Phần bã có thể dùng để chườm trán hoặc thái dương để giảm đau đầu.
Cải thiện triệu chứng cảm lạnh
Bài thuốc 1:
- Tán nhuyễn 500 gam cây hương nhu tía, 200 gam đậu ván trắng sao vàng, 200 gam hậu phác tẩm gừng nướng.
- Mỗi lần uống, pha 8-10 gam bột với nước sôi.
- Uống 2 lần mỗi ngày sau bữa trưa và tối trong vòng 2-3 ngày.
Bài thuốc 2:
- Tán nhuyễn 100 gam hương nhu tía thành bột.
- Pha với nước sôi và uống 2 lần mỗi ngày, mỗi lần dùng 8g bột.
Trị hôi miệng
- Sắc 10 gam hương nhu tía với 200ml nước cho đến khi còn 100ml.
- Dùng dung dịch này để ngậm và súc miệng mỗi ngày trong 15-30 ngày.
Điều trị bệnh cảm mùa hè
- Sắc hương nhu tía, mộc hương, cát căn, điền cơ hoàng, diếp cá, thạch xương bồ đem rửa sạch và sắc lấy nước uống.
Điều trị bệnh đường hô hấp ở trẻ nhỏ
- Sắc hương nhu tía, bán hạ, hoắc hương, kinh giới, phục linh, hoàng cầm, đẳng sâm với 5 gam cam thảo.
- Uống từ 3-5 lần mỗi ngày cho đến khi bệnh dứt.
Giảm đau bụng và tiêu chảy
- Sắc tía tô, mộc qua, hương nhu tía và uống.
Kích thích mọc tóc
Bài thuốc 1:
- Nướng lá bưởi hoặc vỏ bưởi, bồ kết hương nhu tía mỗi vị 10g.
- Sau đó, đem nấu với 3 lít nước.
- Pha nước này cho ấm và sử dụng để gội đầu mỗi ngày, khoảng 2-3 lần trong tuần.
Bài thuốc 2:
- Lấy khoảng 40 gam hương nhu tía và sắc với 200ml nước.
- Thêm 1/2 thìa mỡ lợn và khi nước nguội, dùng để thoa lên da đầu.
- Phương pháp này thường áp dụng để kích thích mọc tóc ở trẻ em.
Chữa chứng nước tiểu đục và phù thũng:
- Sắc 9 gam hương nhu tía, 30 gam cỏ tranh, 12 gam ích mẫu thảo với 600ml nước.
- Khi nước cô đặc lại còn khoảng 200ml, chia thành 2 lần uống trong ngày.
- Sử dụng liên tục trong vòng 10 ngày.
Cách trồng và chăm sóc cây hương nhu
Kỹ thuật trồng cây hương nhu
Có hai phương pháp chính để trồng cây hương nhu tía là gieo hạt và giâm cành. Mùa Xuân là thời điểm lý tưởng để trồng loại cây này.
- Trong trường hợp trồng cây hương nhu bằng cách giâm cành, bạn nên chọn những cành có chiều dài khoảng 30cm, sau đó cắm chúng xuống đất khoảng 2/3 phần chiều dài. Sau khi trồng xong, cần tưới nước đủ để đất ẩm.
- Còn với phương pháp trồng cây é tía bằng cách gieo hạt, do loại hạt này có tỷ lệ nảy mầm cao, nên không cần xử lý hạt trước khi gieo. Hãy rải hạt đều lên mặt đất và sau đó phủ một lớp tro trấu mỏng lên trên. Tốt nhất nên trồng cây hương nhu vào những ngày trời khô ráo và lựa chọn buổi chiều để trồng.
Cách chăm sóc cây Hương nhu
Sau khi trồng cây hương nhu, đảm bảo tưới nước đều đặn để cây nhanh chóng bén rễ. Trong mùa khô, hãy tưới nước thường xuyên để giữ ẩm cho cây. Còn trong mùa mưa, hãy đảm bảo hệ thống thoát nước tốt để tránh tình trạng cây bị chết vì ngập úng.
Để cây hương nhu phát triển tốt, cần bón phân hữu cơ, phân dê, phân bò, hoặc phân trùn quế. Hãy bón phân cho cây sau mỗi đợt thu hoạch. Ngoài ra, việc làm cỏ cho cây cũng rất quan trọng và cần được chú ý.
Thu hoạch hương nhu
Khi cây hương nhu bắt đầu nở hoa, bạn có thể thu hoạch để sử dụng tươi hoặc phơi khô. Cây có thể được khai thác toàn bộ, không chỉ riêng hoa mà bạn có thể tận dụng lá, thân để làm các bài thuốc điều trị vừa kể trên.
Bạn có thể thu hái lá tươi quanh năm hoặc chờ đến khi cây trưởng thành khoảng 6 tháng sau đó cắt cây và phơi khô trong một khu vực râm mát cho đến khi hoàn toàn khô.
Cây Hương nhu mua ở đâu, giá bán bao nhiêu?
Hương nhu có thể mua được từ các cửa hàng hoa, cửa hàng thảo dược, chợ nông sản, hay các cửa hàng bán sản phẩm liên quan đến gia vị và thảo dược. Giá bán của hương nhu cũng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nơi bán, chất lượng sản phẩm, hình thức đóng gói và quy mô mua hàng. Giá của hương nhu có thể dao động từ vài đến vài chục đồng cho một bó nhỏ hoặc một gói nhỏ.
Để biết chính xác giá và nơi bán hương nhu trong khu vực nơi bạn ở, bạn có thể tìm kiếm thông tin từ các cửa hàng địa phương hoặc trên các trang web mua sắm trực tuyến.
Thông tin này cũng đã khép lại chủ đề chia sẻ về cây hương nhu. Hy vọng bài viết đã cung cấp đến quý bạn đọc những thông tin hữu ích nhất. Đừng quên theo dõi những bài viết khác của Khu Vườn Xanh để cập nhật tin tức, thông tin về thế giới thiên nhiên xung quanh bạn nhé!
