Cây gió bầu còn được gọi là cây dó bầu hay cây trầm hương, là một loài cây đặc biệt thuộc họ Trầm. Dó bầu nổi tiếng với khả năng tạo ra một loại hương thơm quý hiếm, được sử dụng trong nhiều mục đích từ làm đẹp đến tôn giáo và y học truyền thống. Để hiểu rõ hơn về loại cây này, mời bạn đọc cùng Khu Vườn Xanh tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây nhé!
Đặc điểm cây Gió bầu
Cây Gió bầu có tên khoa học là Aquilaria, có xuất xứ từ khu vực châu Á và phân bố rộng rãi trong các nước như Việt Nam, Indonesia, Malaysia và Thái Lan. Để nhận biết cây dó bầu, bạn có thể thông qua đặc điểm hình thái và đặc điểm sinh trưởng của cây, cụ thể như sau:
Cách nhận biết cây Gió bầu Trầm hương
Để nhận biết cây gió bầu trầm hương, bạn có thể xem xét qua các đặc điểm hình thái sau đây:
- Cây trầm hương - dó bầu là một loài thực vật có thân gỗ lớn, thường xanh. Chiều cao trung bình của cây là khoảng 15-30m, có thể cao đến 40m trong điều kiện lý tưởng. Thân cây có màu xám, bề mặt sần với các đốm trắng, và đường kính thân trưởng thành thường vượt quá 60cm. Vỏ cây màu trắng, có nhiều xơ hoặc sợi tơ dày, mịn.
- Cây dó bầu có nhiều cành, trong đó các cành non thường được phủ bởi lông mềm. Lá của cây có hình lưỡi mác hoặc bầu dục, mọc đối xứng. Mặt trên của lá có màu xanh lục, bóng, trong khi mặt dưới có màu xanh nhạt hơn và được phủ lông mịn. Cuống lá dài từ 2-5mm.
- Hoa cây gió bầu nở vào tháng 7-8, mọc thành chùm hoặc tán từ kẽ lá. Hoa có màu trắng xanh, có cuống, đài hình chuông và nhị, nhụy có màu cam nhạt. Quả của cây có hình bầu dục, dày khoảng 2cm, dài 3-4cm và thường chứa 2 hạt bên trong.
Đặc điểm sinh trưởng cây Gió bầu
Cây gió bầu có những đặc điểm sinh trưởng sau đây:
- Chiều cao: Cây dó bầu có thể đạt chiều cao từ 6-30m, tùy thuộc vào điều kiện môi trường và chăm sóc.
- Mùa hoa và quả: Cây dó bầu thường có mùa hoa vào tháng 7-8, trong khi quả chín vào tháng 9-10.
- Tốc độ sinh trưởng: Cây dó bầu có tốc độ sinh trưởng khá nhanh, đặc biệt trong những năm đầu tiên. Sau khoảng 2-3 năm, cây dó bầu đã đủ tuổi để cấy trầm và sau 1 năm có thể khai thác trầm.
- Độ tuổi và khả năng sinh trưởng: Cây gió bầu có thể sống lâu với tuổi thọ trung bình từ 30-40 năm. Trong quá trình sinh trưởng, cây dó bầu có khả năng tự phục hồi và phát triển nếu có sự chăm sóc tốt.
- Yêu cầu về ánh sáng: Cây thích nghi với môi trường có nhiều ánh sáng mặt trời. Điều này đảm bảo rằng cây có đủ năng lượng để sinh trưởng và phát triển mạnh mẽ.
- Yêu cầu về đất: Cây thích hợp với đất phù sa, thoát nước tốt và giàu chất dinh dưỡng. Đất nền có độ pH trung tính đến kiềm.
Cây gió bầu có mấy loại?
Họ Trầm sống ở Châu Á tính đến thời điểm hiện tại có hơn 21 loại nhưng chỉ có 19 loại sinh ra trầm tại những vùng sinh trường cụ thể như sau:
- Phân bố ở Trung Quốc: Aquilaria grandiflora Bth, Aquilaria sinensis Merr hoặc Aquilaria chinesis, Aquilaria yunnanensis.S.C.Huang
- Phân bố ở Ấn Độ, Malaysia, Indonesia: Aquilaria beccariana Van Tiegh
- Phân bố ở Malaysia, Indonesia, Singapore: Aquilaria microcarpa Baill
- Phân bố ở Malaysia: Aquilaria rostrata Ridl
- Phân bố ở Thái Lan: Aquilaria subintegra Ding Hou
Ở Việt Nam được đánh giá là có trữ lượng trầm rất lớn, chất lượng trầm Việt Nam cũng được đánh giá số 1 thế giới với giá trầm tự nhiên cũng đắt nhất thế giới. Hiện nay cây Gió bầu đang trồng 3 loại phổ biến là: Aquilaria crassna (dó núi), Aquilaria banaensae (Dó Bà Nà) và Aquilaria baillonii (Dó Baillon) được trồng phổ biến tại:
- Phía Bắc: Hoàng Liên Sơn, Vĩnh Phú, Hòa Bình, Hà Tây, Quảng Ninh, Bắc Hà, Cao Bằng, Lạng Sơn, Hà Bắc.
- Miền Trung: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tỉnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên, Quảng Nam, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú yên, Khánh Hòa.
- Tây Nguyên: Gia Lai, Kontum, Đắk Lắk.
- Miền Nam: Bình Thuận, Lâm Đồng, Bình Phước, Đồng Nai, Tây Ninh, An Giang, Kiên Giang, Đảo Phú Quốc.
Tác dụng của cây Gió bầu
Cây Dó Bầu là nguồn gốc của Trầm Hương, một loại sản phẩm đặc biệt được tạo ra từ gỗ của cây này. Trong quá trình trồng cây Dó Bầu, sau khi khoảng 2-3 năm, người trồng sẽ cấy Trầm lên cây và sau khoảng 1 năm, Trầm có thể được khai thác. Trầm càng để lâu thì càng có giá trị cao hơn.
Cây Dó Bầu trầm hương không chỉ có tác dụng tốt cho sức khỏe mà còn giúp tạo một không gian thư thái với mùi hương Trầm thoang thoảng. Trầm Hương cũng được sử dụng dưới dạng tinh dầu hoặc trong các phương pháp trị liệu khác để hỗ trợ điều trị một số bệnh như tiêu hóa kém, đau dạ dày, hen suyễn và tinh thần xúc động.
Ngoài tác dụng sức khỏe, việc trồng cây Dó Bầu và khai thác Trầm cũng có thể mang lại lợi nhuận kinh tế. Hiện nay, giá bán Trầm tại vườn dao động từ 2 triệu đồng cho loại áo dầu đến 5-6 triệu đồng cho loại tích tụ trong 24 tháng. Người trồng Dó Bầu có thể kết hợp với việc trồng các loại cây khác để tăng thu nhập và có công việc thêm như xỉa trầm. Với kỹ năng xỉa trầm, một thợ có thể kiếm được khoảng 200.000 - 400.000 đồng/ngày.
Video - Trầm hương từ cây gió bầu
Cây Gió bầu bao nhiêu năm có trầm?
Trầm hương chỉ xuất phát khi cây gió bầu đã trưởng thành, có tuổi đời từ 10-15 năm. Do vậy cây Gió bầu sẽ có trầm sau khoảng 12-15 năm trong điều kiện lý tưởng. Số lượng cây gió bầu tạo trầm hương ngoài tự nhiên là rất ít, do đó người ta đã thực hiện tạo trầm nhân tạo thay thế mang lại hiệu quả cao và giá bán trầm nhân tạo rẻ hơn rất nhiều so với trầm hương tự nhiên.
Trên thực tế tạo trầm hương nhân tạo từ cây gió bầu được thực hiện sau khi cây dó bầu đạt khoảng 7-8 năm tuổi, cây được áp dụng các phương pháp để tạo trầm hương sinh học, sau đó được khoan lỗ và bơm chế phẩm sinh học. Để tạo ra thành phẩm, cây phải mất thêm vài năm nữa để để tạo ra trầm hương.
Cách tạo trầm từ cây Gió bầu
Bên ngoài tự nhiên cây gió bầu tạo trầm hương có số lượng rất ít và hiếm, hầu như đã bị khai thác cạn kiệt, do đó người ta đã tiến hành tạo trầm nhân tạo bằng các phương pháp vật lý hay sinh học tương tác vào cây để tạo ra trầm. Dưới đây là một số phương pháp vật lý tạo trầm từ cây Gió bầu được dùng phổ biến nhất, bạn có thể tham khảo qua.
- Phương pháp vật lý (cơ giới): Là cách tạo vết thương trên cây Dó để tạo ra Trầm Hương. Đây là yếu tố quan trọng để kích thích sản sinh Trầm. Tuy nhiên, phương pháp này có hiệu quả không cao. Để tăng tỉ lệ sản xuất Trầm trên cây Dó, cần sử dụng các phương pháp khác như sử dụng chất hóa học hoặc vi sinh vật gây bệnh cho cây thông qua các vết thương.
- Phương pháp hóa học (xúc tác hóa chất): Là một cách hiệu quả và nhanh chóng để kích thích sự hình thành Trầm trên cây Dó. Tuy nhiên, điều cần lưu ý là việc sử dụng chất xúc tác hóa chất có thể gây ra các thành phần độc hại trong Trầm như SO4, PO3, Cl, NO2, ảnh hưởng đến chất lượng và giá trị của sản phẩm trong thị trường Trầm Hương.
- Phương pháp sinh học (men vi sinh): Là một cách hiệu quả để nuôi cấy và khai thác Trầm trên cây Dó. Bằng cách sử dụng men vi sinh như nấm hoặc vi khuẩn, có thể gây bệnh cho cây và kích thích cây tạo ra chất nhựa chứa tinh dầu kết hợp với gỗ, tạo ra Trầm Hương. Phương pháp này đạt tỉ lệ thành công cao và không để lại các chất hóa học có hại khi thu hoạch sản phẩm.
Hướng dẫn thực tế cách tạo trầm từ cây gió bầu
Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Gió bầu
Để trồng và chăm sóc cây gió bầu được tốt nhất, cây đủ điều kiện khai thác tạo trầm và khai thác cây đủ tiêu chuẩn, bạn có thể làm theo những gợi ý hướng dẫn sau:
Chuẩn bị
Thời gian trồng tốt nhất là từ tháng 6 đến tháng 8, trong những ngày có mưa nhỏ liên tục và thời tiết mát mẻ, ẩm. Khi đào hố trồng, kích thước của hố nên là 40x40x30cm. Lớp đất mặt khi đào hố phải được để sang một bên. Trước khi trồng cây, cần bón phân lót cho hố, bao gồm 5 kg phân chuồng hoại và 100 g phân NPK cho mỗi hố. Việc bón phân và lấp hố phải được thực hiện trước khi trồng cây 15-20 ngày.
Mật độ cây trồng phụ thuộc vào loại đất, và có thể chọn mật độ phù hợp như sau: 625 cây/ha với khoảng cách 4×4 m; 800 cây/ha với khoảng cách 2,5×5 m; 1160 cây/ha với khoảng cách 3×3 m. Trong trường hợp trồng xen kẽ trong vườn cà phê, điều, nhãn, tiêu và các cây khác, mật độ trồng có thể từ 250 đến 500 cây.
Kỹ thuật trồng cây bao gồm việc vận chuyển cây mà không làm vỡ bầu hoặc gây tổn hại cho cây con. Sử dụng một cuốc nhỏ để đào một lỗ có kích thước phù hợp với bầu, sau đó đặt cây vào lỗ với thân thẳng, và lấp đất xung quanh gốc cây đồng đều và chặt. Sau đó, vun đất quanh gốc cây cao hơn một lớp đất mặt khoảng 4-5 cm.
Kỹ thuật trồng cây Gió bầu
- Bước 1: Chọn hạt giống chất lượng: Chọn những hạt giống có chất lượng tốt, như hạt đen bóng và tỷ lệ nảy mầm cao (>80%).
- Bước 2: Gieo hạt trên luống: Gieo hạt trên một luống đất có thành phần cơ giới nhẹ như cát pha với pH từ 5-6. Đảm bảo có giàn che tốt và điều chỉnh ánh sáng để tạo điều kiện tốt cho mầm cây phát triển.
- Bước 3: Chăm sóc cây mạ: Sau khoảng 30-35 ngày, cây mạ đã phát triển đủ để được chuyển vào bầu đất. Sử dụng hỗn hợp đất như xơ dừa và tro trấu để tạo bầu đất có kích thước 12x16 cm. Đặt bầu cây trong vườn ươm và đảm bảo có giàn che để bảo vệ cây khỏi ánh nắng mạnh và mưa trực tiếp.
- Bước 4: Tưới nước và duy trì độ ẩm: Trong thời gian 30-45 ngày đầu sau khi cấy, cần tưới nước thường xuyên để giữ cho đất ẩm. Tưới nước hai lần mỗi ngày, với lượng nước khoảng 2-4 lít mỗi mét vuông. Sau khi qua giai đoạn này, lượng nước tưới sẽ giảm dần, từ 3-5 ngày một lần.
- Bước 5: Đảo bầu cây: Trong vườn ươm, cần chú trọng đảo bầu cây khi cây ra rễ khỏi bầu. Thực hiện việc đảo bầu cây khoảng một lần mỗi tháng để đảm bảo rễ cây phát triển tốt.
- Bước 6: Bón phân: Trong giai đoạn này, sau khi bón phân, cần tưới nước ngay để rửa sạch cây và lá. Sử dụng phân bón DAP với nồng độ 1-1,5% và tỉ lệ 2 lít mỗi mét vuông. Tuy nên bắt đầu bón phân khi cây đã đạt 2 tháng tuổi trở lên, và thực hiện bón phân mỗi 15 ngày một lần.
Cách chăm sóc cây Gió bầu
- Để chăm sóc cây trầm hương, cần chú trọng vào kỹ thuật chăm sóc định kỳ. Việc tưới nước đúng lượng là rất quan trọng, đặc biệt trong mùa khô.
- Phòng trừ cỏ dại bằng cách phủ gốc chè bằng cỏ, rác hoặc cây phân xanh.Đồng thời, nên xới sạch toàn bộ diện tích một lần trong vụ và xới gốc cây 2-3 lần trong một năm.
- Khi cây đạt 2 năm tuổi, ta bắt đầu tỉa nhánh và chỉ chừa lại từ 15-20 nhánh chính mọc từ thân cây.
- Sau khi trồng cây được 20 ngày, cần bón phân urê với lượng 1 muỗng café cho mỗi gốc cây. 20 ngày sau đó, tiếp tục bón phân NPK cũng với lượng 1 muỗng café cho mỗi gốc cây.
- Khi cây đạt 1 năm tuổi, cần tưới nước 2 lần trong mỗi tháng. Khi cây đạt 2 năm tuổi, chỉ cần tưới nước 1 lần trong mỗi tháng. Từ năm thứ 3 trở đi, không cần tưới nước cho cây nữa. Khi cây đạt 4-5 tuổi, cần chăm sóc tỉa cành để lấy hạt giống.
Mua giống cây Gió bầu ở đâu và giá bao nhiêu?
Bạn có thể mua giống cây gió bầu từ các nguồn sau: trung tâm nghiên cứu và phát triển cây trồng, trại cây giống và các cửa hàng cây cảnh và trồng cây. Giá của giống cây gió bầu có thể khác nhau tùy thuộc vào thời điểm, vị trí và thị trường mua sắm của bạn. Để biết thông tin chính xác về giá cả, tốt nhất là bạn nên liên hệ trực tiếp với các nguồn cung cấp cụ thể hoặc tìm hiểu từ nguồn tin đáng tin cậy trên thị trường có ở địa phương của bạn.
Với những chia sẻ trên đây, Khu Vườn Xanh mong rằng đã mang đến cho bạn một thế giới cây gió bầu trầm hương với đủ đầy thông tin bổ ích. Đừng quên chia sẻ bài viết này đến cho bạn bè, người thân cùng có thêm một kiến thức mới về thế giới cây xanh quanh ta bạn nhé!
