Cây Bao báp được coi là loài cây tượng trưng của miền đất Châu phi. Hầu hết các du khách khi đặt chân tới đây đều muốn được check in chụp ảnh, thưởng thức những món ngon được chế biến từ loài cây này. Tuy nhiên, những thông tin về cây Bao báp vẫn còn hạn chế với nhiều người. Hãy cùng Khu Vườn Xanh tìm hiểu chi tiết nhé.
Đặc điểm cây Bao báp
Bao báp là loại cây thân gỗ, thuộc họ Malvaceae hoặc họ dâm bụt, có tên khoa học là Adansonia. Không giống như nhiều loại cây khác, Bao báp chịu được môi trường sống khắc nghiệt, chúng có thể tồn tại trên nghìn năm tùy thuộc vào môi trường sinh trưởng.
Đặc điểm hình thái
Cây Bao báp có hình thù rất đặc biệt, chính sự đặc biệt đó đã tạo nên thương hiệu riêng của nó. Dưới đây là đặc điểm chi tiết của cây .
- Chiều cao: Cây có thể cao khoảng 30m, chu vi từ 20 đến 25m. Cây còn có cái tên khác là cây lộn ngược vì chúng sở hữu những cành cây trơ trụi, vươn lên bầu trời cao. Hình ảnh những cây Bao báp cao to vươn lên còn tượng trưng cho đức tính kiên cường, bất khuất, không ngại khó của người dân Châu Phi.
- Vỏ cây : Lớp vỏ ngoài của cây khá mềm, nhẵn, màu sắc chủ yếu là màu đồng hoặc màu xám hồng. Bao báp là cây duy nhất trên thế giới có khả năng tự tái tạo vỏ. Cho dù có bị bom đạn, chặt phá thì sau một thời gian cây sẽ tự làm lành lại các vết thương.
- Lá: Lá cây màu xanh, tên gọi là kuka( lá còn được biết đến một cái tên khác là lá hình ngón). Chiều dài khoảng 15cm, đường gân trên lá không đối xứng, mỗi chiếc lá sẽ có tầm 5 đến 7 chiếc lá bé đính tại một điểm ở cuống lá chính. Vào mùa khô cây sẽ rụng hết lá khiến cây chỉ còn những cành trơ trụi.
- Hoa: Sau khi mùa khô gần qua đi, lá non bắt đầu nhú ra. Những cành non bắt đầu đâm chồi, và đó cũng là thời điểm cây bắt đầu đơm hoa. Nụ hoa to gần bằng một nắm tay, khi nở hoa có màu vàng trắng, nhụy hoa màu cam. Mùi hương của hoa ngọt ngào, thơm ngát.
- Quả: Sau khi hoa được thụ phấn, những cánh hoa bắt đầu rụng và đó cũng là thời điểm trái bắt đầu phát triển. Quả Bao báp có hình dạng giống như búp chuối, nối với cành là cuống dài như sợi dây( cuống dài từ 40 - 80cm).
- Trái Bao báp non có màu xanh, khi chín quả chuyển sang màu vàng nâu. Trái có chiều dài khoảng 20 - 40cm, chiều rộng 15cm.
- Hạt: Trong một quả Bao báp chứa rất nhiều những hạt. Hạt Bao báp nhỏ, màu cà phê được bao bọc xung quanh các sợi như sợi tầm xuân. Hạt Bao báp chủ yếu được sử dụng để nhân giống cây Bao báp.
- Rễ: Những chiếc rễ cây bám chặt xuống mặt đất, trải rộng xung quanh độ bám sâu hơn 5m. Mỗi năm, vào mùa mưa rễ cây sẽ tự động hút và dự trữ nước nhờ đó mà cây có thể sinh tồn và phát triển vào mùa khô ở Châu Phi.
Mùa hoa Baobab
Cây Bao báp thường ra hoa vào mùa hè và kéo dài trong vài tuần. Nụ hoa màu xanh, khi nở chuyển sang màu vàng trắng. Hoa có mùi hương thơm ngát, dịu nhẹ. Thời gian từ lúc hoa nở đến khi hoa tàn chỉ kéo dài trong 12 tiếng. Hoa bắt đầu nở vào cuối chiều, nở rộ nhất vào lúc giữa đêm và héo vào sáng sớm hôm sau.
Quả Bao Bap
Quả của cây Bao báp được xem là "Siêu thực phẩm" bởi giá trị dinh dưỡng và hàm lượng Vitamin tuyệt vời nằm sau lớp vỏ cứng. Phần thịt quả hiện đang được sử dụng rộng rãi trong thực phẩm từ socola, kem, rượu hay mỹ phẩm...
Trái Bao báp là thức ăn yêu thích của rất nhiều người dân Châu Phi, cũng chính vì thế mà quả mang lại giá trị kinh tế rất lớn cho người dân. Trong quả Bao báp chứa rất nhiều Vitamin C, Canxi, Sắt,....
Quá trình sơ chế quả Bao báp rất đơn giản, đối với quả tươi chỉ cần tách lấy hạt. Còn những quả phơi khô, bạn chỉ cần tách vỏ lấy bột màu trắng rồi sau đó tiến hành bảo quản là được.
Quả Bao báp có vị chua, thường được dùng làm nước trái cây, sữa chua, kem, nấu cháo, gia vị, dầu thực vật, các món súp,....
Bao báp ở Việt Nam và Thế giới
Có thể bạn nhận thấy sự khác biệt giữ cây bao báp ở Việt Nam và bao báp ở châu Phi là khác nhau về hình dáng. Chúng thuộc chi bao báp và loài khác nhau, do điều kiện sống và môi trường khác nhau nên đặc điểm hình thái và sinh trưởng của chúng thay đổi cho phù hợp
Bao báp Việt Nam
Cây trồng đầu tiên ở Huế vào khoảng năm 1950, do một kỹ sư nông nghiệp mang về từ Pháp và được trồng tại Huế. Ngày nay, cây đã được trồng và nhân giống ở một số tỉnh thành như: Hà Nội, Kiên Giang và TP. Hồ Chí Minh. Ở Việt Nam lượng cây lâu năm chưa có nhiều, hiện nay, nhiều nhà vườn đã tiến hành nghiên cứu và trồng ở diện rộng.
Bao báp ở Châu Phi
Cây Bao báp được tìm thấy đầu tiên ở Châu Phi. Sau đó cây phát triển sang khu vực Đông Phi, Úc, Madagascar. Đây là những khu vực sở hữu số lượng lớn cây Bao bap lâu năm có kích thước khổng lồ. Hiện nay, cây Bao báp lớn nhất thế giới có tên gọi là Holboom, có tuổi đời lên tới cả nghìn năm, được tìm thấy ở vùng đất Namibia, cao 30,2 m và có chu vi lên tới 35.2 m.
Ý nghĩa và Lợi ích của cây Bao báp
Tuy mang dáng vẻ độc lạ, nhưng mỗi một bộ phận của cây Bao báp đều mang những công dụng tuyệt vời mà không phải cây nào cũng có. Dưới đây là những tác dụng tuyệt vời mà cây mang lại:
Trong đời sống
Vỏ cây baobap được người dân sử dụng làm thành một số đồ vật như: Dây nhạc cụ, mũ chống thấm nước, dây thừng, vải, giỏ,....
Thân cây được người dân sử dụng làm các công cụ đánh bắt cá, dựng cột trồng các cây rau màu,....
Lá cây được chế biến thành thực phẩm như nấu súp, ăn rau sống, đồng thời còn được sử dụng làm bài thuốc dân gian như: Hen suyễn, vết côn trùng cắn, bàng quang, thận,..
Bột quả Bao báp cung cấp nhiều Vitamin C, khoáng chất, giúp cân bằng lượng đường trong máu. Hỗ trợ giảm viêm, giảm cân hiệu quả. Phấn hoa khi kết hợp với nước còn tạo ra chất keo đặc biệt.
Trong văn hóa tâm linh
Theo người dân địa phương, cây Bao báp mang giá trị tâm linh rất cao. Những đôi nam nữ yêu nhau, muốn bên nhau trọn đời hãy đến cây Baobáp tình nhân (là 2 cây Baobap to mọc quấn lấy nhau) thành tâm cầu xin thì sẽ được như ý. Những người phụ nữ hiếm muộn cũng có thể đến đây để xin con.
Trong Văn hóa Du lịch
Bao báp có thể được gọi là linh hồn của châu phi, biểu tượng của vùng đất khô cằn này. Hơn nữa, nhờ vào cấu tạo đặc biệt, hàng năm nơi đây đón rất nhiều khách du lịch đến tham quan, chụp ảnh bên những hàng cây này. Nhờ vậy mà lượng khách du lịch đến Châu Phi hàng năm tăng cao, giúp phát triển đời sống của người dân.
Tác dụng trái Bao báp
Trái Bao bap có rất nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe con người. Dưới đây là một vài điểm lợi ích và công dụng nổi bật:
Giúp bảo vệ gan
Trong quả Bao báp chứa các chất Phytosteroid, Terpenoid, Flavonoid, Lipid, Axit amin, Carbohydrate lành mạnh cùng hàm lượng lớn Vitamin B và C. Đây là các khoáng chất và vitamin quan trọng giúp chống oxy hóa, bảo vệ gan khỏi các tổn thương.
Giúp kiểm soát lượng đường trong máu
Quả Bao báp làm chậm quá trình tiêu hóa và phân hủy tinh bột. Điều này làm chỉ số đường trong máu không bị tăng cao khi bạn ăn no. Các chất dinh dưỡng của trái còn tham gia quá trình giải phóng Glucose vào máu chậm. Do đó trái Bao báp rất tốt cho những bệnh nhân mắc bệnh tim mạch và tiểu đường.
Hỗ trợ tiêu hóa
Theo nghiên cứu của các chuyên gia y học, trái Bao báp có chứa chất xơ làm hòa tan và không hòa tan nên có thể tham gia hỗ trợ điều trị một số bệnh như kiết lỵ, tiêu chảy, buồn nôn,....
Dưỡng da
Trong trái Bao báp chứa rất nhiều hàm lượng chất chống oxy hóa và chất Polyphenol. Bên trong hạt có chứa rất nhiều chất béo thiết yếu, một ít Terpenoit và Vitamin E. Vì vậy, trái Bao bap còn giúp dưỡng ẩm cho da, giảm vết nhăn, sắc tố, cung cấp collagen cho da,....
Tăng cường hệ miễn dịch
Quả Bao báp có chứa Protein arabinogalactan - Một hợp chất có tác dụng hỗ trợ quá trình điều chỉnh phản ứng miễn dịch bẩm sinh. Thêm nữa, trái còn có tính chống oxy hóa, kháng khuẩn, hạn chế tỷ lệ nhiễm trùng và bảo vệ cơ thể bởi sự tấn công của các gốc tự do.
Kiểm soát cân nặng
Nếu bạn muốn giảm cân nhưng vẫn muốn cơ thể đầy đủ chất dinh dưỡng thì Bao báp là một sự lựa chọn tuyệt vời. Những chất dinh dưỡng trong trái vừa làm giảm tỷ lệ đường huyết nạp vào, vừa mang lại cảm giác no.
Lưu ý: Những sản phẩm từ quả Bao bap không phải là thuốc, trước khi sử dụng hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Cách trồng và chăm sóc cây Bao báp
Bao báp là loại cây được nhân giống chủ yếu bằng hạt. Thời gian thích hợp nhất để gieo hạt là đầu mùa xuân. Bạn nên trồng cây trong chậu vào năm đầu để rễ cây chắc khỏe, cứng cáp. Đến năm thứ 2, bạn có thể chuyển sang chậu to hơn hoặc mang ra vườn trồng. Trong quá trình sinh trưởng, bạn hãy chú ý đến các yếu tố sau để cây phát triển khỏe mạnh.
- Đất trồng: Vì là loài cây sống được ở khí hậu khắc nghiệt, nên việc chọn đất trồng cho cây cũng không quá cầu kỳ. Ở Việt Nam, theo các chuyên gia, cây có thể trồng trên đất thịt, rải thêm một ít rơm là được.
- Ánh sáng: Cây có nguồn gốc từ Châu Phi nên cây thích hợp ở những nơi có nhiều ánh sáng. Khi trồng cây, bạn hãy để cây ở những nơi có ánh sáng mạnh, trực tiếp chiếu vào.
- Tưới nước: Vì cây có khả năng lưu trữ nước nên bạn có thể tưới nước nhiều hơn so với những loại cây khác. Thời gian thích hợp tưới nước là 5h sáng và 18h chiều.
- Phân bón: Cây không cần bón phân quá nhiều, cây có thể không cần phân bón mà vẫn có thể sinh trưởng tốt trong bất kỳ môi trường nào.
- Thu hoạch: Quả Bao báp sẽ được thu hoạch vào khoảng tháng 3 và tháng 4 hàng năm. Khi thu hoạch, bạn có thể hái những trái tươi trên cây về phơi khô và lượm những trái già rụng xung quanh gốc cây. Lưu ý nhỏ trái có thể bảo quản tốt khi phơi thật khô.
Cây Bao báp giá bao nhiêu và Mua ở đâu?
Do mang nhiều tính năng ưu việt nên cây Bao báp được rất nhiều người săn đón. Giá của cây con sẽ dao động khoảng 140.000vnđ - 180.000vnđ, những cây to sẽ có giá trị lên tới tiền triệu hoặc cao hơn nữa dựa theo tuổi thọ, hình dáng của cây.
Để có thể mua được cây giống Baobap tốt, ra hoa kết trái bạn hãy liên hệ đến các nhà vườn uy tín, các trung tâm chuyên chăm sóc cây cảnh, sàn thương mại điện tử,.....
Không phải tự nhiên mà cây Bao báp lại được rất nhiều người dân khắp nơi trên thế giới yêu thích, săn đón đến vậy. Mong rằng, qua những thông tin hữu ích mà Khu Vườn Xanh cung cấp các bạn có thể hiểu rõ hơn về công dụng, chức năng, cách trồng và cách chăm sóc loài cây quý này.
