Xà cừ là cây trồng chịu được khô hạn, có khả năng giữ đất, giữ nước, bảo vệ môi trường, cải thiện môi trường sinh thái quanh vùng. Không những là cây giống lâm nghiệp mang lại hiệu quả kinh tế cao, cây xà cừ còn tạo vẻ đẹp cảnh quan cho các công trình khu dân cư, đường phố. Dưới đây là kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Xà cừ chi tiết từ chọn giống đến cắt tỉa, thu hoạch. Mời Bà con chú ý theo dõi.
Đặc điểm cây Xà cừ
Xà cừ lá nhỏ là cây gỗ lớn cao tới 40 m, đường kính trên 100 cm, vỏ xám trắng và có thể gỡ chúng ra thành từng mảnh được, tán cây rậm hình chóp, cành ít và phân cành cao, tán cây luôn có màu xanh đậm.
Lá kép lông chim chẵn, lá phụ dạng hình thuôn bầu dục đỉnh đầu nhọn và dài, gợn sóng, dài 6-10 cm, rộng 3-5 cm, số cặp gân lá 9. Cụm hoa là chùm, hoa nhỏ màu trắng, cánh đài nhỏ, cánh tràng 5 màu trắng, 10 nhị dính thánh ống.
Qủa nang lớn 8-10cm khi khô chín nang nứt vách và bung ra làm 5 mảnh để lộ bên trong. Hạt màu mâu dẹp, rộng 2-2,5cm và có cánh.
Cách trồng cây Xà cừ
Loại Xà cừ đang trồng phổ biến hiện nay là giống Xà cừ lá nhỏ, được nhân giống đại trả chủ yếu từ hạt giống, tỉ lệ nảy mầm trên 80%. Bà con chú ý tham khảo kỹ thuật lựa hạt và nhân giống bên dưới nhé.
Chọn Giống
Thu hái hạt giống trên những cây mẹ từ 15 tuổi trở lên. Cây mẹ được chọn phải có hình dáng đẹp, thân thẳng, tán lá đều, không sâu bệnh, cụt ngọn, cây có sức sinh trưởng khá, chỉ thu hái những quả đã chín. Dấu hiệu nhận biết quả đã chín: Vỏ thường có màu mốc trắng, hạt màu nâu nhạt, chắc, nhân trắng.
Quả sau khi thu hái đem về phải chế biến ngay. Tiến hành phân loại quả, những quả chưa chín được ủ lại thành từng đống từ 2 – 3 ngày cho quả chín đều, đống ủ không cao quá 50 cm và phải thông gió, mỗi ngày đảo lại 1 lần. Quả chín thì rải đều phơi dưới nắng nhẹ 3 – 5 nắng để tách hạt ra khỏi quả.
Sau khi hạt tách ra khỏi quả phải thu ngay để tránh ảnh hưởng của nhiệt độ cao, loại bỏ tạp chất, hạt lép. Khi phơi phải đảo trộn nhiều lần trong ngày. Không phơi quả trên nền xi măng; chỉ phơi trên vải, cót, nong, nia, … Hạt giống Xà cừ sau khi thu tiếp tục hong khô ở nơi râm mát 2 – 3 ngày, khi hạt đã khô thì sàng sảy hết tạp vật, thu hạt tốt cho vào bảo quản.
Thời vụ và Mật độ trồng
Cây xà cừ tăng trưởng rất nhanh, có thể phát triển tốt trong mọi điều kiện khí hậu. Vì vậy, có thể trồng ở tất cả các thời điểm trong năm. Tuy nhiên, tốt nhất là trồng vào đầu vụ mưa. Trồng xà cừ với mật độ 625 cây/ha, theo cự ly cây cách cây 4m, hàng cách hàng 4m.
Làm đất và Đào hố trồng
Hố đào có kích thước từ 40 x 40 x 40cm, cuốc hố trước khi trồng ít nhất 10 ngày. Bón lót 0,1 kg NPK/hố, ngoài ra có thể bón phân lân vi sinh 0,4kg/hố.
Các bước trồng
Cuốc một lỗ nhỏ giữa hố lớn hơn bầu cây. Bóc bỏ vỏ bầu, đặt cây ngay ngắn giữa hố, mặt bầu thấp hơn miệng hố từ 5-10 cm. Đối với đất dốc, để giữ ẩm lấp đất kín mặt bầu ém chặt từ ngoài vào trong, tránh làm vỡ bầu.
Khi trồng xong, dùng que tre có chiều dài từ 40-50cm, đường kính 4-6mm cắm sâu vào đất, cách gốc 5-7cm. Sau đó cột nhẹ thân cây vào que để ổn định cây trồng hạn chế gió lay gốc, nghiêng ngả.
Cách chăm sóc cây Xà cừ
Xà cừ là giống cây lâu năm, sinh trưởng chậm khỏe và ít sâu bệnh. Để cây phát triển tốt, cho chất lượng gỗ cao, bà con cần thực hiện chế độ chăm sóc định kỳ như sau:
Tưới nước
Hàng ngày tưới nước đủ ẩm cho cây, nơi nắng nóng cần cắm ràng hoặc làm dàn che 50 - 60% ánh sáng, dỡ bỏ ràng hoặc dàn che khi cây đã ổn định. Làm cỏ phá váng định kỳ 3 - 4 tuần/lần.
Sau khi cấy 1 tháng tưới thúc bằng phân chuồng hoai hoặc đạm Sunphat nồng độ 1%, lượng tưới 2lít/m2. Ngừng nước tưới và chăm sóc trước khi trồng 1 tháng
Bón phân
Bón thúc 2 lần kết hợp với lần chăm sóc thứ 2 của năm nhất và năm hai. Bón mỗi gốc 0,2kg phân NPK (5 :10 : 3), theo rạch dài 15-20cm, sâu 10-15cm, ở phía trên dốc và cách gốc 40-50cm, lấp đất kín rạch sau khi bón.
Cắt tỉa
Ở giai đoạn dưới 5-6 tuổi thường xuyên tỉa bỏ các chồi, cành trên thân ở tầm cao dưới 5-6m cho cây mọc thẳng, đoạn thân dưới cành cao. ở giai đoạn 10 - 15 tuổi cần tỉa bớt 1 phần cành nhánh ở dưới và giữa tán để chống gió mạnh lay tán làm đổ gốc.
Phòng bệnh
Bắt, diệt sâu cắn lá và đục thân. Cấm người, trâu bò phá hại nhất là đối với cây trồng phân tán. Nơi trồng tập trung phải làm băng trắng rộng 8-10m, ủi dọn sạch vật liệu cháy trên băng vào đầu mùa khô để cản lửa.
Thu Hoạch và Bảo Quản
Rừng xà cừ trồng 5 tuổi có đường kính ngang ngực 17-18cm, cao 7-8m. Rừng trồng 15-20 tuổi đường kính ngang ngực đạt 30-40cm, có thể khai thác và trồng rừng mới. Gỗ xà cừ thuộc loại rắn, nặng, màu hồng, dùng làm gỗ dán, đóng thuyền, canô, đóng bàn ghế, giường tủ, đồ dùng trong nhà và xuất khẩu.
