Bạn đã từng nghe qua rất nhiều về Bonsai cây cảnh nhưng lại chưa thực sự hiểu sâu về khái niệm, quy chuẩn cũng như các dáng thế, thậm chí là khó phân biệt chúng giữa muôn vàn loài cây. Hãy cùng Khu Vườn Xanh tìm hiểu chi tiết về khái niệm, phân loại và cách nhận biết các kiểu dáng thế Bonsai thường gặp qua nội dung dưới đây nhé.
Hiểu về khái niệm Bonsai
Bonsai là một thuật ngữ diễn tả cái đẹp của một cây được thu nhỏ về mặt kích thước, nhưng lại có dáng vẻ của một cây cổ thụ cổ trong tự nhiên và được trồng trong chậu cạn, có thể chậu to nhỏ tùy theo sự sáng tạo của các nghệ nhân.
Theo ngữ nghĩa của người Trung Quốc thì:
- BON tức là "Bồn"có nghĩa là chậu can.
- SAI tức là "Tài" có nghĩa là sự trồng trọt, cây trông.
Tuy nhiên nếu hiểu theo nghĩa đen như trên thì nội dung của BONSAI chưa thật đủ nghĩa, chưa thể hiện hết được nội hàm mà nó mang.
Hiểu một cách đơn giản hơn thì Bonsai là một cây thiên nhiên thu nhỏ trồng trong chậu. Ngoài ra từ Bonsai còn mang ý nghĩa khác mà ngôn ngữ không có khả năng diễn đạt, đó chính là tính chất hàm ý biểu thị sự tương quan giữa cây và chậu, giữa cái đẹp nghệ thuật và kỹ thuật của người làm vườn, giữa cây và con người. Hơn nữa nó còn phản ánh sự phối hợp giữa con người và thiên nhiên để cùng tạo dựng nên một tác phẩm nghệ thuật.
Chính vì điều này mà tác phẩm Bonsai khác xa với một cây kiểng trồng trong chậu bình thường. Dù có kích thước thu nhỏ nhưng tính chất của nó không khác gì một cây cổ thụ có trong tự nhiên. Qua tác phẩm ta có thể thấy sự dụng công tinh tế của người tạo ra nó về mặt kỹ thuật cũng như nghệ thuật, gợi cho người xem những xúc cảm về tự nhiên, về cái đẹp và cũng thông qua đó có thể thấy cả tâm ý của người thực hiện.
Tính nghệ thuật trong Bonsai
Không thể phủ nhận Bonssai là một loại hình nghệ thuật đặc biệt, vì chất liệu để tạo tác ra tác phẩm là một cơ thể sống, một chất liệu thường xanh khác hẳn với các loại chất liệu ở các loại hình nghệ thuật khác. Thông qua tác phẩm nghệ thuật Bonsai có thể tạo ra cho chúng ta cảm giác rất thực tiễn về thiên nhiên. Bởi vì theo thời gian dưới các tác động của tự nhiên, cây sẽ thay đổi, dù hình thể vốn có của nó vẫn được giữ gìn kỹ lưỡng và đặc biệt.
Sự phát triển của cây theo thời gian sẽ phá vỡ tính chất cũ, khiến cho người tạo ra nó phải thường xuyên theo dõi để uốn sửa, giữ gìn sự thay đổi của cây theo các mùa trong năm... cùng với sự thay đổi cách nhìn nhận xu hướng của người tạo ra nó về kiểu dáng và vẻ đẹp theo thời gian tạo ra niềm hứng khởi cho các nghệ nhân Bonsai.
Bonsai không chỉ là những phiên bản của cây có thật trong tự nhiên một cách đơn thuần. Khi thưởng ngoạn tác phẩm cây Bonsai người xem cảm nhận được cái hồn của tác phẩm, thấy được sự sống tiềm tàng của thế giới tự nhiên.
Kiểu dáng Bonsai ngoài tự nhiên
Ngoài thiên nhiên tùy vào giống cây, điều kiện phát triển như: vị trí, độ cao, môi trường khí hậu… mà mỗi cây sẽ mọc theo một kiểu khác nhau. Sau khi nghiên cứu ở nhiều địa hình khác nhau, người ta thấy do tác động của thiên nhiên các cây thường có các kiểu dáng như sau: (Các bạn tham khảo để sau này ứng dụng cho cả tiểu cảnh khi sắp cây trên cảnh hoặc non bộ)
Dáng Trực (Trực quân tử, thẳng)
- Tiếng Anh: Formal Upright, Phiên âm tiếng Nhật Chokkan):
- Mô tả: Thân cây thẳng, mọc thẳng đứng, mang tính chất không thay đổi, thon dần từ gốc đến ngọn
Dáng trực lắc
- Tiếng Anh: Informal Upright Phiên âm tiếng Nhật Moyog
- Mô tả: Dáng này hay gặp ngòai thực tế nhất, Thân cây lắc từ duới thon dần lên ngọn
Dáng Xiên
- Tiếng Anh: Slanting; TN: Shakan
- Mô tả: Thân cây nằm xiên về bên trái hoặc phải, Cũng thon dần từ gốc lên đến ngọn
Dáng bay (Huyền, bán huyền nhai…)
- Tiếng Anh: Semi-Cascade; TN: Han-Kengai
- Mô tả: Kiểu này giống như 1 cây ở sườn núi ngoài thiên nhiên. Các nhánh thấp nhất mọc ở dưới mép chậu cho đến khỏang tầm giữa lưng chậu.
Dáng đổ (Thác đổ)
- Tiếng Anh: Full Cascade; TN: Kengai
- Mô tả: Kiều này có các nhánh thấp nhất thấp hơn đáy chậu, Tạo dáng sao cho như 1 ngọn thác chảy qua ghềng là đẹp nhất:
Dáng chổi
- Tiếng Anh: Broom Style – Hochidachi
- Mô tả: Thân cây thằng, cành mọc trải rộng ra ngòai, tạo thành tán hình vòm
Dáng Gió lùa (Bạt phong, xuy phong… )
- Tiếng Anh: Windswept Style – Fukinagashi
- Mô tả: Cây có dánh như là đang nằm trong vùng có gió mạnh, kiểu này nhìn thì có vẻ dễ làm nhưng nên chú ý kiểu cành bị gió bão thổi như thế nào để làm ch tự nhiên.
Trên đây là những kiến thức, khái niệm cơ bản về Bonsai và một số kiểu dáng Bonsai cơ bản thường gặp ngoài tự nhiên mà Khu Vườn Xanh muốn chia sẻ cùng bạn. Ngày nay do quá trình tạo dáng, và do sự phát triển ngày càng tiến bộ, bonsai lại có thêm rất nhiều dáng, nhưng dù đã hoặc sau này có phát sinh ra thêm dáng nào nữa thì cũng dựa trên 5 dáng cơ bản này.
Để có góc nhìn rộng hơn, bạn cần tìm hiểu thêm các cuốn sách về nghệ thuật bonsai và có sự trải nghiệm thực tế mới cảm nhận và thấy rõ được vẻ đẹp của chúng. Nếu có điều gì thắc mắc, đừng ngận ngại liên hệ với chúng tôi, đồng thời theo dõi các bài viết của Khu Vườn Xanh mỗi ngày để cập nhật thông tin về các loài hoa, cây cảnh khác nhé.
